به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، در دنیای امروز که فضای آنلاین بخش جداییناپذیر از زندگی روزمره شده است، مسئله آزارهای دیجیتال و خشونتهای آنلاین به یکی از معضلات جدی تبدیل شده است. این پدیدهها نه تنها در زندگی فردی بلکه در سطح اجتماعی و روانی نیز آثار منفی و بلندمدتی به جا میگذارند. فضای سایبری، با ویژگیهای خاص خود، بستری فراهم کرده که در آن افراد میتوانند به راحتی به یکدیگر حمله کنند و هویت و سلامت روحی یکدیگر را مورد تهدید قرار دهند. در این میان، سواد رسانهای بهعنوان ابزاری موثر در شناسایی و مقابله با این تهدیدات شناخته میشود. آگاهی از شیوههای مقابله با این نوع خشونتها میتواند نقش حیاتی در کاهش آسیبها و ایجاد فضایی امنتر ایفا کند.
آزارهای دیجیتال چیست؟
آزارهای دیجیتال به رفتارهایی اطلاق میشود که بهمنظور ایجاد اذیت، تهدید، یا آسیب رساندن به فرد یا گروهی از افراد در فضای آنلاین صورت میگیرند. این رفتارها میتوانند در اشکال مختلف از جمله توهینهای کلامی، تهدیدات آنلاین، ارعاب دیجیتال، سایبر بولیینگ، سرقت هویت، پخش اطلاعات خصوصی، تا سوءاستفاده جنسی آنلاین باشند. آزار دیجیتال میتواند در هر پلتفرم آنلاین مانند شبکههای اجتماعی، پیامرسانها، بازیهای آنلاین و وبسایتها رخ دهد. یکی از مهمترین ویژگیهای این نوع آزارها این است که فرد قربانی ممکن است از نظر جسمی در معرض آسیب نباشد، اما آسیبهای روانی و اجتماعی میتواند بسیار عمیق و طولانیمدت باشد.
این نوع آزارها به دلیل عدم حضور فیزیکی و ارتباط مستقیم، از سوی آزارگران با شدت بیشتری انجام میشود، چرا که احساس عدم مسئولیت و ناشناسی پشت صفحه نمایش باعث کاهش احساس گناه یا توبیخ در آنها میشود. بنابراین، خشونت آنلاین ممکن است برای فرد قربانی آثار روانی شدیدی از قبیل اضطراب، افسردگی، کاهش اعتماد به نفس و حتی خودکشی به همراه داشته باشد.
نقش سواد رسانهای در پیشگیری از آزارهای دیجیتال
در دنیای پرشتاب و پیچیده دیجیتال، سواد رسانهای نقش کلیدی در شناسایی و مقابله با آزارهای دیجیتال ایفا میکند. این مهارتها به افراد کمک میکند تا نه تنها از تهدیدات آنلاین آگاه شوند بلکه با اتخاذ رفتارهای هوشمندانه از خود در برابر این تهدیدات محافظت کنند. سواد رسانهای به افراد این امکان را میدهد که با آگاهی از قوانین حقوقی دیجیتال، حریم خصوصی آنلاین و شیوههای ایمنسازی اطلاعات شخصی، از خود و اطلاعاتشان در برابر سوءاستفادههای دیجیتال محافظت کنند.
بهویژه برای کودکان و نوجوانان که به دلیل نداشتن مهارتهای کامل در مدیریت فضای آنلاین بیشتر در معرض آزارهای دیجیتال هستند، آموزشهای سواد رسانهای ضروری به نظر میرسد. این آموزشها به آنها این توانایی را میدهد که بتوانند اطلاعات غلط را از صحیح تشخیص دهند و در برابر تهدیدات دیجیتال آگاهانه رفتار کنند.
آموزش سواد رسانهای در سطح جامعه
سواد رسانهای در واقع باید بهعنوان یک رویکرد جامع و در تمامی سطوح اجتماعی گسترش یابد. مدارس، خانوادهها، رسانهها و نهادهای اجتماعی باید آموزشهای مناسب را برای شناسایی آزارهای دیجیتال و راهکارهای پیشگیری از آنها به افراد، به ویژه جوانان، ارائه دهند. این آموزشها باید شامل آگاهی از حقوق دیجیتال، حفاظت از اطلاعات شخصی، شیوههای مقابله با تهدیدات آنلاین و تشخیص منابع غیرمعتبر باشد. همچنین، دولتها و نهادهای قانونی باید در این زمینه سیاستهای حمایتی و آموزشی را اجرا کنند تا از بروز هرگونه آزار آنلاین جلوگیری شود.
نتیجهگیری
در دنیای آنلاین امروز، آزارهای دیجیتال به یکی از چالشهای اصلی افراد و جوامع تبدیل شده است. برای مقابله با این پدیده، سواد رسانهای بهعنوان ابزار اساسی و کلیدی در شناسایی، پیشگیری و مدیریت این تهدیدات شناخته میشود. آموزش سواد رسانهای نه تنها میتواند به فرد کمک کند تا در برابر آزارهای آنلاین محافظت کند بلکه در گسترش فرهنگ ایمنی دیجیتال و مسئولیتپذیری آنلاین نیز نقشی حیاتی دارد. با ترویج این مهارتها در جوامع مختلف، میتوان فضای آنلاین را به مکانی امنتر و سالمتر برای همگان تبدیل کرد.
*زهراشیخ باقری/ کارشناس ارشد مدیریت و فعال رسانه
پایان/*
اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.