به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، زهرا عباسپور پژوهشگر حوزه زن و خانواده دریادداشتی در ارتباط نقش مادران ائمه هدی در جامعه پردازی شیعی اینگونه نوشتند: مادران ائمه علیهم السلام از جمله بانوانی به شمار می روند که نقش آفرینی برجسته ا...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، زهرا عباسپور پژوهشگر حوزه زن و خانواده دریادداشتی در ارتباط نقش مادران ائمه هدی در جامعه پردازی شیعی اینگونه نوشتند:
مادران ائمه علیهم السلام از جمله بانوانی به شمار می روند که نقش آفرینی برجسته ای در جامعه پردازی شیعه داشته اند اما به علل مختلف کمتر از این دریچه به نقش این بانوان، در سیره پژوهی و تاریخ پژوهی پرداخته شده است و بعضا در مواردی اصلا مورد توجه نبوده اند که منجر به جامعه شناسی تاریخی ناقص در حوزه مسائل مربوط به زنان گردیده است.
همچنین از آنجا که استفاده از اندیشه ائمه اطهار (ع) لازمه هدایت جامعه است، می بایست با الهام گرفتن و الگو گرفتن از سیره رفتاری و عملی اهل بیت (ع) زمینه ارتقای رفتاری و معنوی جامعه را فراهم نمود. توجه به ابعاد نقلی و رفتاری امامان شیعه(ع) می تواند کمک شایانی در حل مسائل امروز زنان مبتنی بر گفتمان انقلاب اسلامی که منجر به تمدن نوین اسلامی گردد، داشته باشد.
مادران ائمه اطهار به دلیل آنکه میزبان و مربی مردان الهی و پیشوایان دینی و سیاسی بوده اند، در میان دیگر زنان از اهمیت بیشتری برخوردارند و بررسی و شناخت زندگی آنها می تواند در تبیین مباحث زنان راهگشا باشد.
در خصوص شان و جایگاه این بانوان، در زیازت اربعین می خوانیم: اَشْهَدُ اَنَّکَ کُنْتَ نوراً فی الأصلاب الشّامخه و الأرحام المطهّره… ؛ رحم هایی که نور درخشان ائمّه هدی صلوات الله علیهم اجمعین را برای مدّتی در خود به امانت داشته و مادرانی که خدای متعال شیر گوارا را برای آن حضرات در وجود ایشان قرار داده، همگی پاک و طاهر بوده اند و بدین جهت این افتخار بزرگ شامل حال ایشان گردیده است.
مادران ائمه اثنی‌عشری در این زمینه، بهترین الگوی عملی برای شایستگی و بایستگی حضور اجتماعی-سیاسی زنان شیعه هستند هر چند می بایست در نظر داشت؛ جو حاکم در زمان ائمه معصوم علیه سلام، اختناق و فشارهای موجود، عرصه را برای حضور سیاسی خود امام معصوم چنان تنگ می نمود که مجبور می شدند به تقیه روی آوردند و یا برای حفظ اصل اسلام و نظام اسلامی، از آشکار نمودن فعالیت های سیاسی، دست بردارند.
در چنین شرایطی استتار فعالیت همسران ایشان از اهمیت بیشتری بر خوردار می باشد.
با نگاهی به زندگانی مادران (ائمه علیهم السلام) می توان گفت؛ از میان این بزرگواران، حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) همچون خورشیدی درخشان در راس این حرکت قرار گرفته و می درخشند و در پرتو حرکت ایشان بقیه مادران ائمه (علیهم السلام) همچون امّ فَروَه، حمیده، حُدَیث، نرجس و… نقش آفرینی می نمایند.
✨ به حول و قوه الهی سعی می گردد در طی سلسله یادداشت هایی به تشریح و تبیین نقش های خانوادگی، سیاسی و اجتماعی هر یک از این بانوان پر افتخار پرداخته شود.
نهم ربیع الاول، نه تنها نخستین روز امامت امام عصر(عج) است، بلکه آغاز دوره ای حیاتی و مهم در تاریخ شیعه نیز به شمار می آید. دوره ای که بانو حُدَیث همسر امام هادی(ع) و مادر امام حسن عسکری(ع) نقش آفرینی برجسته ای در آن داشتند.
بانو حُدَیث از زنان عارف و فاضل عصر خود و به نامهاى «سلیل، حدیثه، حربیه» معروف و مشهور بود. و با تولد نوۀ بزرگوارشان (حضرت مهدی علیه السلام) با لقب و عنوان «جدّه» شهرت یافتند. وی که سالیان سال به عنوان (کنیز) شناخته می شدند، پس از ازدواج با رهبر جهان اسلام و تشیع، زندگی دوباره و تابناکی را آغاز نمودند که هر بانویی لیاقت آن را نداشت.
وی تنهاترین و بهترین همسر امام علیه السلام می باشند.
قبل از آنکه امام هادى(ع) با این بانو ازدواج نمایند، امام جواد(ع) در وصف این بانو فرمودند: «سلیل»، یعنى بیرون کشیده از هر آفت و پلیدى و ناپاکى (بعد، از آینده او خبر داد) و فرموند: اى سلیل! زود است خداوند به تو، حجت خود را عطا فرماید که زمین را از عدل پر کند، بعد از آنکه از ستم پر شده باشد.
? دوران زندگی بانو حدیث همزمان با هشت خلیفه عباسی بود که به شیوه خاص خود بر شیعیان فشار وارد می ساختند.
بانو حُدَیث، نقشی اساسی در جریانات سیاسی اجتماعی در دوران امام هادی(ع) داشتند،
ولی این نقش را به صورت پر رنگ تر می توان در دو مقطع از دوران زندگی امام حسن عسکری(ع) به وضوح مشاهده نمود؛
۱️⃣ پیش از شهادت امام حسن عسکری(ع).
۲️⃣پس از شهادت امام حسن عسکری(ع)
بنا به گزارش های تاریخی و روایات امام حسن عسکری(علیه السلام) پیش از شهادت، روزی با مادرشان بانو حُدَیث، درباره وقایع سال ۲۶۰ و شهادت و مسموم شدنشان صحبت فرمودند و مادرشان را از اخبار و اتفاقات این سال آگاه فرمودند، سپس مهدی موعود (علیه السلام) آخرین وصی الهی را به مادرشان بانو حُدَیث سپردند تا ایشان را از سامرا خارج و برای سفر حج به سمت مکه حرکت نمایند.
سفر حج بانو حُدَیث که به امر امام صورت گرفت یک سفر عبادی و معنوی نبود، بلکه برای حفظ ولی خدا و آخرین گنجینه الهی صورت گرفت و انتخاب این عنوان برای تنش زدایی و زردودن حساسیت دستگاه خلافت دارای اهمیت می باشد.
نکته قابل تامل اینکه این بانو برای امام (علیه السلام) بسیار قابل اطمینان بود و حتی نسبت به بسیاری از مردان مورد وثوق حضرت، که برخی وکلای ایشان به حساب می آمدند و زنان علویه های که در کنار ایشان بودند، بیشتر مورد توجه امام بودند و شهامت و عظمت روحی وی برای امام(علیه السلام) اثبات شده بود.
بانو حُدَیث و نوه گرامی‌اش، به سفر مکه مشرف شدند و سپس به مدینه رفتند.
بانو حُدَیث در مدینه متوجه شدند که فرزند دلبندشان به شهادت رسیده است؛ بانو حُدَیث برای زیارت قبر مطهّر فرزندش و خاموش کردن فتنه هایی که به وجود آمده بود، فوراً همراه عدّه ای از شیعیان به جانب عراق رهسپار شدند.
هنگامى که به سامرا رسیدند، متوجه شدند جعفر کذّاب ادعاى ارث و وصایت حضرت امام حسن(ع) دارد و خود را وصىّ و وارث امام معرفى می کند.
بانو حُدَیث نزد جعفر کذاب رفته و فرمودند: «وصىّ امام حسن من هستم». جعفر قبول نکرد.
وى براى اثبات مدعاى خود، نزد «ابوالشّوارب»، قاضى سامرا، رفت و وصایت خود را به اثبات رساند. هنگامی که جعفر در امر میراث با مادرش به نزاع برخاست، حضرت حجت علیه السلام از مادربزرگش دفاع نموده، فرمود: یا جعْفَرُ مَا لَک تَعَرَّضُ فِی حُقُوقِی؛ «ای جعفر! برای چه متعرض حقوق من می شوی؟» جعفر متحیر و مبهوت شد، سپس حضرت از دیدگان جعفر نهان گردید.
بعد از آن جعفر در میان مردم به دنبال یافتن آن گرامی برآمد؛ اما موفق نشد.
جعفر و پیروانش برای باطل کردن این ادّعا، از هیچ تلاشی فروگذار نکردند، متقابلاً آن بانوی خردمند و شجاع هم برای اثبات حقّ خود، مدارک کتبی و شفاهی را به محکمه تقدیم فرمودند و در نتیجه، قاضیالقضات پایتخت نیز به نفع وی حکم صادر نمود. با ورود بانو به سامرّا، نور امید در دلهای شیعیان پرفروغتر شده و فضای ابهام آلود و خفقان نیز آرام، آرام، به وضعیت عادی برمیگشت.
بانو حُدَیث بنا به روایات و نقل های تاریخی تنها فردی بودند که توسط امام حسن عسکری(ع) به عنوان وصی حضرت قرار گرفتند. لازم به ذکر است که اموال امام افزون بر خانه آن حضرت شامل موقوفات و صدقات شیعیان نیز بود که می بایست صرف شیعیان می شد و آن حضرت حُدَیث را لایق این مسئولیت دیده بودند و بانو حُدَیث امورات شیعیان را بدست گرفتند.
در برخی نقل ها جریان وصی قرار دادن بانو حُدَیث را، مشابه وصایت حضرت زینب(س) از امام حسین(ع) دانسته اند که در روایتی نیز حکیمه خاتون به این تشابه تصریح می کند.
شیخ صدوق در روایتی از احمد بن ابراهیم آورده است.
«وی پس از شهادت امام حسن عسکری(ع) نزد حکیمه خاتون رفت و از اعتقاد او درباره امامت پس از امام حسن عسکری(ع) پرسید. حکیمه خاتون در پاسخ فرمودند: به حجه بن الحسن(عج) اقتدا می کند.
وی از محل و شخصیت امام زمان(عج) پرسید، حکیمه در پاسخ فرمودند: از دیدگان پنهان است. احمد بن ابراهیم پرسید: پس شیعه به چه کسی پناه ببرد؟ حکیمه پاسخ دادند: به جده، مادر ابومحمد(بانو حَدُیث). او گفت: آیا من به کسی اقتدا کنم که یک زن را وصی خود قرار داده است؟! حکیمه با درایت و درک وسیع خود پاسخ داند: به حسین(ع) اقتدا کن که خواهرش زینب(س) را وصی خویش قرار داد».
شهید مطهّری در این خصوص معتقد است: وصی امام عسکری علیه السلام در باطن، این فرزندی است که مخفی است، ولی در ظاهر که نمیشد بگوید وصی من اوست، در ظاهر وصی خودش را این زن با جلالت قرار داده است.
? چند سالی از شهادت امام عسکری علیه السلام سپری نشده بود که آن بانوی گرامی بیمار گردیدند و آثار رحلت در وجودش پدیدار شد. از این رو، (وصیت) نمودند کنار آرامگاه همسر و پسرشان، حضرت عسکریین علیهماالسلام به خاک سپرده شوند.
هنگامى که این بانوی مکرمه از دنیا رفتند و خواستند به وصیتشان عمل کنند، جعفر کذاب به بهانه اینکه وارث برادر و مالک منزل حضرت است، از دفن کردن بانو خوددارى کرد. در این لحظه به امر پروردگار حضرت مهدى(ع)ظاهر شدند و خطاب به عموى ناخلفش فرمودند: «اى جعفر! آیا این خانه، خانه توست یا خانه من است؟!» و از نظرها غایب گردیدند. جعفر که به شدت تحت تأثیر قرار گرفته بود، خود را کنار کشید و به این ترتیب بانو حُدَیث در کنار همسر و فرزند معصومشان به خاک سپرده شدند.
? شهید مطهّری درباره شخصیت والای این بانوی اندیشمند شیعی، معتقد است: تنها (جدّه بودن) سبب شهرتش نشد، مقامی دارد، عظمتی دارد، جلالتی دارد، شخصیتی دارد که … بعد از امام عسکری علیه السلام (مَفْزَعُ الشّیعه) بود، یعنی ملجأ شیعه، این بزرگوار بود. قهراً در آن وقت چون امام عسکری علیه السلام ۲۸ ساله بوده اند که از دنیا رفته اند، علی القاعده مطابق سن امام هادی علیه السلام هم حساب بکنیم ـ زنی بین پنجاه و شصت بوده است. این قدر زن باجلالت و با کمالی بوده است که شیعه هر مشکلی برایش پیش می آمد، به این زن عرضه میداشت.
انتهای پیام/*
