کلیپ معرفی
محمد بن موسی خوارزمی در تاریخ ۲۲ تیر ماه سال ۱۵۹ در شهر خوارزم چشم به جهان گشود. او ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، جغرافی‌دان، فیلسوف، مورخ و همه‌چیزدان ایرانی است که بیشتر زندگی خود را در بغداد به‌عنوان یکی از اعضای دارالحکمه گذراند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، شهرت علمی وی مربوط به کارهایی است که در ریاضیات، به ویژه در رشته جبر، انجام داده به‌طوری‌که هیچ‌یک از ریاضیدانان سده‌های میانه مانند وی در فکر ریاضی تأثیر نداشته‌اند و وی را «پدر جبر» نامیده‌اند.
جرج سارتن، مورخ مشهور علم، در طبقه‌بندی سده‌ای کتاب خود مقدمه‌ای بر تاریخ علم سده نهم میلادی را «عصر خوارزمی» می‌نامد.
طبق مستندات تاریخی و زندگی نامه خوارزمی می‌توان نتیجه گرفت که این دانشمند بزرگ نتیجه تحقیقات خود را ببین سال‌های ۸۱۳ تا ۸۳۳ میلادی نوشته است. در همان زمان اسلام در کشورهای فارسی ربان نفوذ کرده بود و به همین دلیل، بغداد به قطب تجاری و علمی جهان اسلام تبدیل شد. تعداد زیادی از دانشمندان و تاجران برای گسترش علم یا ثروت به این شهر سفر کردند و خوارزمی هم یکی از آن‌ها بود.
در آن زمان مامون دستور ساخت بیت‌الحکمه بغداد را صادر کرد. این مکان اصلی‌ترین مرکز مطالعاتی در آن دوران بود. بسیاری از نویسندگان غربی، این دوران جهان اسلام را «دوران طلایی» می‌نامند، زیرا در این بازه زمانی، جهان اسلام تعداد زیادی دانشمند بزرگ و تاثیرگذار تربیت کرد. خوارزمی هم یکی از بزرگ‌ترین این دانشمندان محسوب می‌شد و با قدم گذاشتن در بیت‌الحکمه مطالعه روی نتایج تحقیقات ریاضیدانان گذشته را آغاز کرد.
آشنایی با پدر علم جبر و ریاضی عصر جدید محمد بن موسی خوارزمی
در کتب مربوط به زندگی نامه خوارزمی آمده است که این دانشمند مانند دیگر بزرگان تاریخ، در چند حوزه علمی فعالیت داشت. خوارزمی در زمینه ریاضیات، نجوم، جغرافیا و نقشه‌کشی مطالعه می‌کرد و کتاب‌های او نیز گواه‌بر این موضوع هستند. ماحصل تحقیقات این دانشمند به دست آوردن روش‌های مختلف برای حل مسائل ریاضی بود. به‌عنوان مثال تحلیل معادلات خطی و درجه دو یکی از دستاوردهای بزرگ خوارزمی محسوب می‌شود که باعث حل آسان‌تر این مسائل شد.
مطالعات این دانشمند در علم نجوم به محاسبه تقویم تبدیل شد. خوارزمی کتابی با عنوان «زیج السند هند» دارد که شامل ۳۷ فصل مختلف و جدول‌های متعدد می‌شود. این کتاب در علم تقویم و نجوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. جدول‌های کتاب زیج السند هند شامل ۱۱۶ بخش می‌شوند و در آن روش‌های حل مسائل نجوم و حتی طالع‌بینی بیان شده است. زیج به جدول‌های کشیده شده در کتاب نجوم خوارزمی گفته می‌شود.
این کتاب اولین زیج عربی بود که در آن نتیجه محاسبه نجوم هندی‌ها در جدول‌های منظم نوشته شده است. در این جدول‌ها اطلاعاتی درباره مسیر حرکت خورشید، ماه و ۵ ستاره دیگر گفته می‌شود. جالب است بدانید تا قبل از انتشار زیج السند هند این موضوعات کاملا ناشناخته بود. متاسفانه نسخه اصلی این کتاب از بین رفت، اما در حال حاضر ۴ نسخه از این کتاب در کتابخانه و موزه‌های پاریس، مادرید و آکسفورد نگهداری می‌شود. این کتاب‌ها ترجمه لاتین کتاب اصلی هستند.
در زندگی نامه خوارزمی آمده است که رشته جغرافیا یکی دیگر از حوزه‌های فعالیتی این دانشمند بزرگ است. خوارزمی در این رشته اثری مهم به نام «صوره الأرض» را به یادگار گذاشت. معنی اسم این کتاب «توصیفی از زمین» است. نوشتن این کتاب سال ۸۳۳ میلادی به پایان رسید و افراد زیادی آن را بازنویسی علمی کتاب بطلمیوس می‌دانند.
خوارزمی در این کتاب با دستورهای محاسباتی ثابت، مختصات شهر و خصوصیات جغرافیایی را گفت. تنها نسخه این کتاب در کتابخانه دانشگاه استراسبورگ قابل مشاهده است و یکی از نسخه‌های لاتین آن نیز در موزه شهر مادرید نگهداری می‌شود. مستندات تاریخی حاکی از آن است که در نسخه اصلی این کتاب یک نقشه از کره زمین وجود دارد، اما در هیچ‌کدام از کتاب‌های عربی و لاتین «صوره الأرض» این نقشه مشاهده نمی‌شود. امت هویرت دانیت، با بهره گرفتن از مختصات موجود در کتاب توانست نقشه‌ای براساس محاسبات خوارزمی بکشد.
این دانشمند مدتی مدیر کتابخانه بیت‌الحکمه بود. در کتب تاریخی بیان شده که خوارزمی در سال ۸۵۰ میلادی درگذشت. به‌عنوان یادبود در شهر خوارزم ازبکستان مجسمه‌ای از این دانشمند بزرگ ساخته شده است. از مهم‌ترین یادبودهای این داشنمد بزرگ می‌توان به جشنواره خوارزمی اشاره کرد که همه ساله در ایران برگزار می‌شود. در این جشنواره از افرادی که در حوزه‌های مختلف دستاوردی ارائه می‌کنند، تقدیر می‌شود. ناگفته نماند که برای ادای احترام، دهانه‌ای از ماه هم خوارزمی نامیده شده است. در اندیشه معاصر ببینید
پایان/*
اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.
