به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، بالاخره انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست‌جمهوری برگزار شد و مردم نیز با حضور باشکوه خود، برگ زرین دیگری بر تاریخ پر افتخار ملت ایران اسلامی، افزودند. ما قبل از برگزاری انتخابات، سلسله نشست‌هایی را درباره...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر،
بالاخره انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست‌جمهوری برگزار شد و مردم نیز با حضور باشکوه خود، برگ زرین دیگری بر تاریخ پر افتخار ملت ایران اسلامی، افزودند.
ما قبل از برگزاری انتخابات، سلسله نشست‌هایی را درباره مسائل آموزش و پرورش برگزار کردیم که در این روزها منتشر خواهیم کرد؛ یکی از این نشست‌ها، نکاتی است که تعدادی از معلمان مطالبه‌گر مطرح کردند.
علی فلاحت‌کار فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی معلم در کرج، یاسر جنگی کارشناسی علوم تربیتی و کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی معلم در تهران، امیررضا غلامی پژوهشگر و مدرس دانشگاه، حسین ضرغامی دبیر ملی مطالبه‌گران آموزش و پرورش، دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی و برنامه‌ریزی درسی، عاطفه صدیقیان کارشناسی علوم تربیتی معلم در منطقه ۱۵ تهران و زهرا ربیعی کارشناسی زیست‌شناسی و کارشناسی ارشد مطالعات و کارشناس آموزش در رباط کریم مهمان خبرگزاری فارس بودند.
* درد آموزش و پرورش که فقط افزایش حقوق نیست!
ضرغامی: یکی از مهم‌ترین حقوق مردم، مطالبه‌شان از مسؤولان است و اگر یک اقدام یا قانون اشتباه یا ترک فعل را ببینند، مطالبه‌گری می‌کنند.
در آموزش و پرورش، اسناد بالادستی داریم و فردی که می‌خواهد در آموزش و پرورش کار کند، نیاز نیست که برنامه بچیند و تازه ببینید مشکلات چیست، بلکه باید به این اسناد باور داشته باشد و دوم اینکه عزم و اراده اجرای این اسناد را داشته باشد؛ اگر این باور و عزم نباشد، نتیجه‌اش این می‌شود که در آزمون‌های بین‌المللی رتبه خوبی نخواهیم داشت.
نکته بعدی درباره ایستادگی در برابر تغییر است و ما در برنامه خود، تلاش داریت که از کار درست، حمایت داشته باشیم؛ به عنوان مثال در بحث رتبه‌بندی می‌گویند ساختاری می‌آید تا حقوق‌ها افزایش یابد؛ درد آموزش و پرورش که فقط افزایش حقوق نیست؛ در حال حاضر ساعت کار معلمان تا ۱۲، ۱۳ است و بعد از آن دانش‌آموزان رها می‌شوند. یک راه این است که مثل کشورهای دیگر، معلمان تا ساعت ۱۶ سر کار باشند و انواع مهارت‌ها را بیاموزند.
* ۹ سال است که فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد سند تحول بنیادین اجرا شده است
ضرغامی: قلب اصلی آموزش و پرورش، سند تحول بنیادین است. این سند ۲۳ هدف عملیاتی و ۱۳۱ راهکار دارد؛ ۹ سال است که سند ابلاغ و امضا شده است اما فقط ۲۰، ۳۰ درصد آن اجرا شد که همان سال‌های اول انجام شد ولی سند ۲۰۳۰ در ۶ ماه، ابلاغ، امضا و اجرا شد.
چه چالش‌هایی در اجرای سند وجود دارد؟ این وظیفه ما مطالبه‌گران است که کمک کنیم. در قوانین سند، ضمانت‌های اجرایی پیش‌بینی نشده است و اگر ترک فعلی انجام نشد و یا متولی بخش‌ها به مسؤولیت خود عمل نکند، تکلیف چیست؟
عدم تنقیح قوانین و مقررات آموزش و پرورش با سند تحول بنیادین یکی از مشکلات آموزش و پرورش است؛ یک سری قوانین در سند داریم که دولت به مجلس نیاورده است.
۱۷ قانون در مجلس درباره آموزش و پرورش آمده است که ۱۱ مورد آن درباره امور اداری و استخدامی است و بحث آموزش و عدالت آموزشی در آن خبری نیست.
آموزش و پرورش شبیه بنگاهی شده است که مجلس هر کسی که درخواست استخدام دارد، در آموزش و پرورش جذب می‌کند و این موضوع بدون در نظر گرفتن نیازهای آموزش و پرورش است.
*دهک ثروتمند کشور بالای ۵۳ برابر دهک‌های پایین‌تر کشور خرج آموزش فرزندان می‌کنند
فلاحت‌کار: دو نگاه در آموزش و پرورش درباره مدیریت این وزارتخانه حاکم است؛ یک نگاه، آموزش و پرورش را مجموعه مولد می‌داند و در اوج جنگ و تحریم نفتی، ۷.۵ درصد تولید ناخالص ملی در اختیار آموزش و پرورش قرار می‌دهد؛ نگاهی که عمده ظرفیت بودجه ملی کشور را تا حد ۱۵ درصد در سال‌های ۸۴ و ۸۵ در اختیار آموزش و پرورش قرار می‌دهد.
اما نگاه دوم، نگاه غیرمولد به آموزش و پرورش است و به این معناست که ۱۲ سال باید صبر کنیم تا ثمره آموزش و پرورش را ببینیم؛ از آن سو به خاطر شتاب دولت‌ها، می‌خواهند ثمره کار خود را زودتر مشاهده کنند و موضوع خصوصی کردن آموزش و پرورش اینجا مطرح می‌شود.
در دنیا، بالای ۸۷ درصد هزینه‌های آموزش عمومی را دولت‌ها پرداخت می‌کنند؛ در اروپا این عدد بالای ۹۰ درصد است؛ در کشورهایی که در حوزه عدالت آموزشی کار ویژه کردند مانند فنلاند، این عدد بالای ۹۵ درصد است اما در ایران ۶۰ درصد است.
آن چیزی که باید به عنوان مسأله مطرح کنیم، این است که در ۸ سال گذشته، نگاه حاکم به این سمت بوده است که باید یک یارانه تحت عنوان یارانه آموزشی بین مردم توزیع کنیم و مردم متناسب با توان اقتصادی، مدرسه دلخواه خود را انتخاب کنند و در این حالت، مدارس غیردولتی می‌شوند.
آمارها نشان می‌دهد دهک ثروتمند کشور بالای ۵۳ برابر دهک‌های پایین‌تر کشور خرج آموزش فرزندان می‌کنند و شکاف طبقاتی ایجاد می‌شود.
* ماده ۲۸ فقط باید در شرایط استثنا استفاده شود
ربیعی: مهم‌ترین اساس تشکیل دهنده هر وزارتخانه و نهادی، نیروی انسانی است و اگر نیروی انسانی از نظر تخصص و تعداد متناسب با نیازهای سازمان باشد، حتما در سازمان دارای کارایی کافی خواهند بود و باعث می‌شود سیستم موفق عمل کند. اما اگر نیروی انسانی کارایی لازم را نداشته باشد، هم سیستم را متوقف می‌کنند و هم خسارت‌های بزرگ به سیستم وارد می‌آورند.
آمار نشان می‌دهد که ۴ درصد معلمانی که از طرق مختلف وارد آموزش و پرورش می‌شوند بالای ۴۶ سال، سن دارند
نیروهایی که وارد آموزش و پرورش می‌شوند باید با تخصص باشند و بر اساس نیاز و روند قانونی و مبتنی بر سند تحول آموزش و پرورش جذب شوند. همچنین باید جذب نیرو در آموزش و پرورش تنها از طریق دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی صورت گیرد.
در این بین ماده ۲۸ وجود دارد که یک استثناست و اگر آموزش و پرورش عنوان درسی خاصی نیاز داشته باشد که تعداد افراد آن برای کل کشور کم باشد و صرفه اقتصادی برای برگزاری کلاس ویژه آن نباشد، از ماده ۲۸ می‌تواند استفاده کند یعنی ماده ۲۸ در شرایط استثناست و فرایند دارد.
اما در آموزش و پرورش با نیروهایی مواجه هستیم که از طرق مختلف جذب این وزارتخانه می‌شوند. حتی شرایط سنی را برای برخی از این مصوبه‌ها برداشتند. آمار نشان می‌دهد که ۴ درصد معلمانی که از طرق مختلف وارد آموزش و پرورش می‌شوند بالای ۴۶ سال، سن دارند.
دلیل کسر نیرو در آموزش و پرورش و اینکه دانشگاه فرهنگیان نتوانست کمبود نیروی آموزش و پرورش را جبران کند، این بود که در سال ۹۲ وزیر وقت آموزش و پرورش اعلام کرد که این وزارتخانه دارای ۱۹۰ هزار مازاد نیرو است و این موضوع موجب شد نیروهای آموزش و پرورش به ارگان‌های دیگر مأمور به خدمت شوند.
همچنین این اتفاق موجب شد که جذب دانشجومعلم در دانشگاه فرهنگیان را به حدی پایین آوردند که نزدیک به تعطیلی بود چرا که نمی‌خواستند بدنامی تعطیلی دانشگاه فرهنگیان برایشان بماند.
* مدیرها به جای شغل اصلی‌شان، کارپرداز شدند
صدیقیان: در کشور ما معمولا قوانین آموزشی وجود دارد اما اجرا نمی‌شود؛ یکی از آنها سند تحول آموزش و پرورش است.
در تمام وزارتخانه‌ها و ارگان‌های مختلف، مکان‌هایی برای اسکان موقت در ایام تعطیلات وجود دارد که برای معلمان این امکانات خیلی کم است
ما در قوانین داریم که مدیران مدارس نباید وجهی را از اولیا دریافت کنند ولی مدیرها به جای شغل اصلی‌شان، کارپرداز شدند و برای اینکه امور مدرسه را بتوانند پیش ببرند، مجبورند که از اولیا پول دریافت کنند.
شأن اجتماعی معلمان، تنزل پیدا کرده است و یکی از مواردی باعث شده است شأن اجتماعی معلمان پایین بیاید، گرفتن کمک‌های مالی از اولیاست و درگیری با مسائل مالی است.
در تمام وزارتخانه‌ها و ارگان‌های مختلف، مکان‌هایی برای اسکان موقت در ایام تعطیلات وجود دارد که برای معلمان این امکانات خیلی کم است و معمولا در ایام نوروز، خود مدارس را تجهیز می‌کنند.
* فرهنگیان نمی‌دانند در صندوق ذخیره فرهنگیان چه خبر است؟
جنگی: نگاه دولتمردان به آموزش وپرورش، نگاه مصرفی است و این باعث شده که بحث هزینه و فایده برایشان ملاک باشد و چون آموزش و پرورش دیربازده است و باید ۱۰، ۱۲ سال بعد برداشت کنند، زیاد به آن توجه نمی‌کنند.
نکته دیگر بخش اقتصاد آموزش و پرورش است و هرساله می‌بینیم که سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی کمتر می‌شود البته این موضوع با فراز و نشیب همراه بوده است.
نگاه رئیس‌جمهور به آموزش و پرورش باید این باشد که حداقل در مناصبی که مستقیم با آموزش و پرورش در ارتباط است، حضور داشته باشد و حضورش نیز مؤثر باشد. رئیس هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان، رئیس‌جمهور است اما به حضور در این جلسه توجه کافی نمی‌شود. یک جای دیگر رئیس‌جمهور، رئیس هیأت امنای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی است که توقع می‌رود انتخابات سیاسی در انتصاب اعضا نداشته باشد.
یک جای دیگر صندوق ذخیره فرهنگیان است اما فرهنگیان در مدیریت این صندوق هیچ نقشی ندارند و نمی‌دانند در این صندوق چه خبر است؟
در بحث تعارض منافع می‌بینیم که آموزش و پرورش جزو دستگاه‌هایی است که کمترین توجه به تعارض منافع در آن می‌شود و تعدادی از وزرای آموزش و پرورش، مدرسه‌داری می‌کردند.
* دانشگاه فرهنگیان فقط به چشم یک دانشگاه نباید نگاه کرد
غلامی: بحثم نگاه دولت به دانشگاه فرهنگیان است؛ به دانشگاه فرهنگیان فقط به چشم یک دانشگاه نباید نگاه کرد و واقعا کیفیت آموزشی و زیرساخت فضای فیزیکی، برنامه‌ها و اقدامات فرهنگی و فعال کردن بیشتر تشکل‌های دانشجویی باید مورد توجه قرار گیرد.
استفاده از نخبگان فرهنگی در رأس و مسؤولیت دانشگاه فرهنگیان و انطباق خروجی‌های دانشگاه فرهنگیان و با نیازهای آموزش و پرورش از نکات دیگری است که باید مورد توجه باشد.
همچنین در زمینه پرورشی باید، تربیت نیروی پرورشی در دانشگاه فرهنگیان صورت گیرد و توقع ما از رئیس‌جمهور، ارتقای جایگاه دانشگاه فرهنگیان است.
*در اجرای سند تحول آموزش و پرورش، شفاف‌سازی صورت گیرد
ضرغامی: بخش گفتمان‌سازی سند تحول، موضوع دیگری است که باید انجام شود و همچنین عدم ثبات مدیریت‌های آموزش و پرورش، نکته دیگری است که باید رئیس‌جمهور به آن توجه داشته باشد.
انتظار ما این است که رئیس‌جمهور، یک وزیر آموزش و پرورش با شایستگی‌های تعلیم و تربیت انتخاب کند؛ همچنین یک نقشه اقدام ملی برای سند تحول بنیادین طراحی شود که هر دستگاه وظیفه‌اش چیست؟ که این موضوع در سند تحول آمده است.
یک سامانه و فضایی طراحی شود لحظه به لحظه پیشرفت سند تحول را گزارش دهد. یعنی در اجرای سند تحول آموزش و پرورش، شفاف‌سازی صورت گیرد.
*مدارس غیردولتی معافیت‌های عجیب مالیاتی دارند
فلاحت‌کار: مدارس غیرانتفاعی قرار بود یک کمک‌کار برای مدارس دولتی باشد؛ در این ۸ سال دیدیم که صندلی‌های مدارس غیردولتی تقریبا دو برابر گذشته شده است؛ این دو برابر شدن چه کمکی به دستگاه تعلیم و تربیت کرده است؟
در حال حاضر ۱۹.۳ درصد کلاس‌های‌مان در کشور، کلاس‌های مدارس غیردولتی است و اگر یک نگاه اجمالی کنیم، کمکی که قرار بود مدارس غیرانتفاعی به مدارس دولتی کنند هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ تربیتی، نتوانست هدف اولیه را محقق کند.
چرا مدارس غیردولتی برای ثروتمندان انقدر طمع‌آور است و انگیزه می‌آورد؟
آن چیزی که باید به جد به آن نگاه کرد، این است که یک صندوق مدارسی غیردولتی با عنوان صندوق حمایت از مدارس غیرانتفاعی داشته باشیم و کارش، مدارس غیردولتی در مناطق محروم تقویت کند. الان نگاه می‌کنیم و می‌بینیم مدارس دولتی در مناطق محروم مشکل دارند. نظارتی بر آن وجود ندارد. گردش مالی مدارس غیردولتی بالغ از چند ده هزار میلیارد تومان است و هیچ نظارتی بر آن وجود ندارد.
سوال این است که چرا مدارس غیردولتی برای ثروتمندان انقدر طمع‌آور است و انگیزه می‌آورد؟ اولین نکته فرار مالیاتی است. مدارس غیردولتی معافیت‌های عجیب مالیاتی دارند و دومین نکته، عدم نظارت است.
موضوع بعدی، تعارض منافع است؛ دستگاهی که خودش باید ناظر بر مدارس غیردولتی باشد، مسؤولانش عموماً مدرسه غیردولتی دارند و این در حالیست که مدارس غیردولتی باید نظارت آموزشی، محتوایی و مالی صورت گیرد. دولت آینده برنامه‌اش در این خصوص چیست؟
باید مدیریت جدی در این حوزه رقم بخورد. یک موضوع دیگر در آموزش و پرورش تحت عنوان خصوصی‌سازی پنهان داریم؛ در سال ۹۳ رقم ۱۰ هزار میلیارد تومان کمک به مدرسه جمع کردیم و این رقم برابر بودجه وزارت علوم در سال ۹۳ است.
یعنی مدارس دولتی را وابسته به پول مردمی می‌کنیم و یک خصوصی‌سازی پنهان در حال اتفاق افتادن است. در این حالت اصل ۳۰ قانون اساسی زیر سؤال می‌رود.
* لزوم استفاده از امکانات سایر دانشگاه‌ها برای دانشگاه فرهنگیان
ربیعی: آموزش و پرورش به حدی کمبود نیرو دارد که از بازنشستگانی که سال‌ها از آموزش و پرورش جدا شدند، خواهش می‌کند که برگردند یا معلمان رسمی، حق‌التدریس غیرموظف برمی‌دارند همچنین معلمان حق‌التدریس جذب می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود کیفیت کار پایین برود؛ چرا که آموزش و پرورش هیچ انتخابی ندارد.
ما می‌توانیم امکاناتی که موجود است برای افزایش بستر دانشگاه فرهنگیان استفاده کنیم؛ در حال حاضر خیلی از دانشگاه‌های پیام نور، علمی ـ کاربردی با داشتن ساختمان‌ها، صندلی‌ها و امکانات آموزشی به تعطیلی می‌روند؛ با یک قرارداد بین دانشگاه فرهنگیان و این دانشگاه‌ها می‌توان از ساختمان و امکانات این دانشگاه‌ها استفاده کرد.
برای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان نیز نباید فراموش کرد که آموزش و پرورش دارای تعداد زیادی معلم با مدرک تحصیلی دکتری است.
* لزوم تحقق نظام رتبه‌بندی معلمان با معیار درست
صدیقیان: درخواست ما این است که به آموزش و پرورش به عنوان یک وزارتخانه مصرفی نگاه نشود و یکی از بهترین و کارآمدترین وزرا باید وزیر آموزش و پرورش است.
نکته دیگر این است که سرپرست و رئیس پردیس‌های دانشگاه فرهنگیان از خود دانش‌آموختگان دانشگاه فرهنگیان باشد.
لزوم گزینش علمی ـ تخصصی و مستمر بازنشستگان، تصویب قوانین حمایتی از معلمانی که ادامه تحصیل می‌دهند، لزوم تحقق نظام رتبه‌بندی معلمان با معیار درست و ایجاد انگیزه در معلمان و پیگیری مسکن فرهنگیان است.
* کاهش بودجه تشکل‌های دانش‌آموزی
جنگی: بودجه سازمان مدارس غیردولتی افزایش چشمگیری داشته است اما بودجه تشکل‌های دانش‌آموزی نزدیک به نصف شده است. به عبارت دیگر تشکل‌های دانش‌آموزی که باید طلایه‌دار فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی باشند، اعتبارشان کم می‌شود.
نکته دیگر، بحث کنکور است که موجب شده است مدارس فقط آموزش محور باشد و جای پرورشی خلاقیت باشد.
