به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر ، “حجاب و عفاف” یکی از دستورات دین مبین اسلام بوده که در شماره های گوناگون، مطالب مختلف از این فریضه الهی را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.

* سؤال

دلائل وجوب حجاب و چند نمونه از عذاب های جهنّمی را که مربوط به زن های بی حجاب یا بدحجاب است، بیان کنید؟

* پاسخ

قبل از جواب، بهتر است معنا و مفهوم حجاب را بررسی کرده و بهتر بدان پی برده باشیم.

حجاب در لغت به معنای پوشیدن و پرده، به کار رفته و در هیچ موردی به طور اصالی به معنای نوع، سبک پوشیدن و نوع سبک لباسی که پوشیده می شود، اطلاق نشده است. در اصطلاح فقهی نیز برای رساندن معنای پوشش زنان، از لغت حجاب استفاده نشده و نمی شود، بلکه از لغت «سَتر» که به طور دقیق، در معنای پوشش و پوشاندن است، استفاده می شود.

در مورد میزان و مقدار پوشش بدن که در شرع اسلام برای زنان واجب شمرده شده است، با نگاهی به رساله های عملیّه مراجع تقلید، می توان دریافت که حجاب صحیح و واجب عبارت است از: پوشانیدن تمام بدن به جز قرص صورت و دو دست (از مچ دست تا سر انگشتان) امّا این تعریف فقهی، تعریف حداقلی است که استاد شهید مرتضی مطهری خاطر نشان ساخته است: پوشش (و حجاب زن) در اسلام این است که زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمایی نپردازد.[۱]

بنابراین مقصود از حجاب اسلامی، آن پوششی است که دارای این دو ویژگی باشد: ۱. حدود شرعی پوشش در آن رعایت شده باشد. ۲. با خودنمایی و جلب نظر نامحرمان همراه نباشد.

طبق این تعریف حجاب امری نیست که فقط به موضوع پوشش مرتبط باشد، بلکه امری رفتاری نیز هست.

پس بدحجاب کسی نیست که حد واجب شرعی را رعایت نمی کند، ممکن است کسی این حدود را به طور کامل رعایت کند، ولی در عین حال وضع ظاهرش، نوع رفتارش با مردان، نوع سخن گفتنش، نوع راه رفتنش، حتّی نوع نگاهش به افراد و اطرافش و در یک کلام، نوع رفتار ارتباطی او در اجتماع به گونه ای باشد که توجّه نامحرمان را به خود جلب نماید و ممکن است این جلب نظر غیر آگاهانه و غیرعمدی باشد، زیرا زنان به علت مطلوبیّت های طبیعی که خواه ناخواه در ظاهر و جسم خود، در نظر مردان دارند و نیز به علت مطلوبیّت ها و جذابیّت هایی که می توانند آگاهانه یا ناآگاهانه (براساس تربیت نادرست) به رفتار خود در منظر مردان ببخشند، مورد توجّه مردان قرار می گیرد. بنابراین هر قدر این اقسام زیبایی ها از جانب زنان بیشتر در دسترس مردان باشد (یعنی عرضه از سوی زنان بیشتر باشد) تقاضا از سوی مردان بیشتر می باشد.

قرآن کریم، کتاب هدایت انسان ها از ظلمت به سوی نور، در زمینه ی پیشگیری از مفاسد اخلاقی و اجتماعی دستورات و مقررات ویژه ای را در مورد حجاب بانوان دارد که به برخی از آنان پرداخته می شود:

۱. جلباب (روپوش های بلند و چادر) پوشش کامل

«یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لأزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا (۵۹) [۲]؛ ای پیامبر! به همسرانت و دخترانت و به زنان مؤمنین بگو: خود را با جلبابهایشان (روپوش های بلند و چادر) کاملاً بپوشانند که این پوشش برای این که (به عفت و وارستگی) شناخته شوند، بهتر است تا (از معرض هوسرانان) آزاد باشند و مورد اذیت قرار نگیرند (و اگر تاکنون کوتاهی و خطائی از آنها سرزده) خداوند همواره غفور و رحیم است.»

این آیه به اصل وجوب حجاب برای زنان تصریح و به یکی از فلسفه های حجاب، که عدم آزار از ناحیه ی مزاحم‌هاست اشاره کرده است.

۲. زنان نیز از نگاه به نامحرم بپرهیزند و عفت خویش را پاس دارند

«وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها(۳۱) [۳]؛ و به زنان با ایمان بگو که چشم های خود را از نگاه هوس آلود به نامحرم فرو گیرند و دامان خویش را از آلودگی ها حفظ کنند و زینتها و مواضع بدنشان را به مردان بیگانه نشان ندهند، مگر آن چه را که ظاهر است.»

و در مسأله ی «الاّ ما ظهر» باید به نظر و فتاوای مراجع تقلید مراجعه و عمل شود.

۳. سر و سینه زنان پوشیده باشد

« وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ(۳۱)[۴]؛ زنان مؤمن، باید سر و سینه خود را با مقنعه (یا چیزی که کاملً سر و اطراف صورت و سینه را فرا گیرد) بپوشانند و زینت خود را برای غیر از شوهر و محارم دیگر آشکار نکنند.»

بنابراین بعضی از روسری های موجود و نحوه استفاده فعلی از آن ها، حجاب مورد نظر قرآن کریم، را تأمین نمی کند.

تخطی از مقررات الهی و شکستن حریم عفاف و حیا موجب وقوع در عذاب دردناک الهی خواهد شد که خداوند می فرماید:

«إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَهُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الاخره وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ(۱۹) [۵]؛ کسانی که دوست دارند زشتی ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آن ها در دنیا و آخرت است و خداوند می داند و شما نمی دانید.»

پیامبر اکرم ‌ـ صلّی الله علیه و آله ـ می فرمایند: « من اذاع الفاحشه کان کمبتدئها؛ [۶] کسی که کار زشتی را نشر می دهد، همانند کسی است که آن را در آغاز انجام داده است.»

حضرت عبدالعظیم حسنی (ره) از امام جواد ـ علیه السّلام ـ و او هم از پدرانش روایت کرده که حضرت علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: روزی من و فاطمه ـ سلام الله علیها ـ به خدمت رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ رسیدیم، در حالی که آن حضرت ـ صلّی الله علیه و آله ـ بسیار گریه می کردند. گفتم پدر و مادرم فدای تو باد ای رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ چه چیز شما را به گریه انداخته است؟

حضرت فرمود: یا علی! شبی که به آسمان برده شدم، عده ای از زنان امّت خود را در عذاب شدید دیدم، پس شأن آن ها را انکار کردم و در این حال به خاطر شدت عذاب آن ها گریه می کنم.

۱. زنی را دیدم که به موی سر آویزان شده بود و مغز سرش (از شدت عذاب) می جوشید. « همانا او موی خود را از مردان نامحرم نمی پوشاند.»

۲. و زنی را دیدم که از پاهایش در تنوری از آتش آویزان شده بود. «و آن زنی بود که بدون اجازه شوهر از منزل خارج می شد.»

۳. و زنی را دیدم که گوشت تن خود را می خورد و آتش از زیرش شعله می کشید.

 « و او آن زنی بود که خود را برای دیگران آرایش و زینت می کرد. (نه برای شوهرش)»

۴. و زنی را دیدم که گوشت بدنش از جلو و پشت به وسیله قیچی هایی از آتش بریده می شد. «و آن زنی بود که خود را در معرض دید مردان (نامحرم) در می آورد.»[۷]

مطلب آخر اینکه در اهمیّت حجاب و اثرات مخرّب بی حجابی هزاران صفحه با استفاده از آیات و روایات و واقعیات جامعه می توان نوشت.

معرفی منابع جهت مطالعه ی بیشتر:

۱. مسأله حجاب، مرتضی مطهری، انتشارات صدرا

۲. کتاب زنان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان

۳. سعادت و شقاوت زنان، محمدصادق قبادی، مؤسسه ی انتشارات حضور، قم، ۱۳۸۱

پی نوشت ها:

[۱] . مطهری، مرتضی، مسأله حجاب، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۶۶، ص ۷۸

[۲] . احزاب: ۳۳/ ۵۹

[۳] . نور: ۲۴/ ۳۱

[۴] . نور: ۲۴/۳۱

[۵] . نور: ۲۴/ ۱۹

[۶] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، بیروت، دارالتعریف، چاپ چهارم، ۱۴۰۱ هـ ق، ج ۲، ص ۳۵۶

[۷] . این حدیث معروف به حدیث معراج است که تفصیل آن را می توانید در منابع زیر ملاحظه نمایید: حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، انتشارات آل البیت، ۱۴۱۴ هـ ق، ج۱۴، باب ۱۱۷، حدیث ۷، مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ هـ . ق، ج ۱۰۳، ص ۲۴۵ و ج۱۸، ص ۳۵۱

پایان/*

اندیشه معاصر را در روبیکا دنبال کنید.

برای عضویت در کانال بله اندیشه معاصر کلیک کنید.

برای عضویت در کانال تلگرامی اندیشه معاصر کلیک کنید.