به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، یکی از سیاست‌گذاری‌هایی که بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفت و منجر به رقابتی شدن عرصه سینما در فضای فرهنگی کشور شد، جشنواره فیلم فجر بود. از سال ۱۳۶۱ همه ساله معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جشنواره فیلم فجر را برگزار می‌کند. این سیاست نشان‌دهنده درک سینما به عنوان رسانه‌ای تاثیرگذار در جامعه است. در کنار تاثیرگذاری و جذابیت‌های این رسانه، سینما عاملی مهم برای شناخت و تحلیل ذائقه و مصرف فرهنگی جامعه ایران محسوب ‌می‌شود. جشنواره فیلم فجر همواره عرصه‌ای برای ظهور و کشف فیلم‌سازان مستعد بوده است. به‌ویژه در دوره‌هایی که بخش مستقلی را به فیلم‌سازان فیلم‌اولی اختصاص داده، کارکرد جشنواره به مثابه بستری برای کشف استعدادهای نوی سینمایی بروز و ظهور ویژه‌تری پیدا کرده است. چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نیز یکی دیگر از همین دوره‌هاست. امسال با احتساب بخش نگاه نو و انیمیشن ۳۴ فیلم در جشنواره حضور داشته‌اند. جشنواره امسال هم همانند سال پیش از لحاظ حضور فیلمسازان برجسته و نام‌آور دستش خالی است و حضور تعداد کمی از چهره‌های شناخته شده باعث شده است این جشنواره ستاره‌های اندک و انگشت‌شماری داشته باشد؛ در بین کارگردانان”مسعود جعفری جوزانی”،”بهروز افخمی”،” محمدرضا ورزی”،”سروش صحت”و” بهروز شعیبی”، از فیلمسازان صاحب نام در این دوره هستند.نکته تأمل برانگیز جشنواره امسال حضور کمرنگ زنان بود درست برخلاف سال گذشته، از جای خالی زنان در میان هیئت داوران گرفته تا در عرصه کارگردانی. انسیه شاه حسینی کارگردان کاربلد و کهنه‌کار عرصه دفاع مقدس تنها نماینده زنان فیلمسازان در این دوره بود.

از اتفاقات فرخنده جشنواره فجر حضور بازیگران قدیم و جدید در کنار هم می‌باشد.امسال هنرپیشه‌های مطرح قدیم، چون علی نصیریان و سعید پورصمیمی تا هنرمندان نسل جوان، چون جواد عزتی، میلاد کی‌مرام، حامد کمیلی و … هنرنمایی کردند. این ترکیب ایده‌آل و حضور اکثریت هنرمندان قابل و مطرح، جشنواره امسال را به نوعی برای اصحاب هنر و سینما و عموم مردم هیجان‌انگیز کرده است.این اتفاق درحالی ست که حتی هنرمندانی که سال گذشته تحت تأثیر جو ناآرام سیاسی کشور و اظهارنظرات مغرضانه برخی اهالی هنر که همسو با دشمن بر آتش فتنه زن، زندگی، آزادی دمیدند، چندان تمایلی برای شرکت در جشنواره نداشتند، با دیدن ناکامی معاندان و جو آرام سینمای ایران به عرصه هنری بازگشتند. گرچه قلم قرمز کشیدن روی فیلم‌های مهران مدیری و رامبد جوان از جمله تصمیم‌های حاشیه‌ساز -و شاید در آینده- بحث‌برانگیز هیئت انتخاب جشنواره فجر چهل و دوم باشد. فیلمسازانی که با بازگشت خود به نوعی ندامت و پشیمانی خود را نشان دادند ولی قطعا حافظه تاریخی ملت ما رفتارهای مغرضانه این هنرمندان را فراموش نخواهد کرد و انتظار برخورد قاطع تری با آنها را دارد.

امسال در میان بازیگران مرد روح‌الله زمانی و عباس جمشیدی‌فر با ۳ فیلم، امیرحسین آرمان، پژمان جمشیدی، پژمان بازغی، شهرام حقیقت‌دوست، هومن برق‌نورد، بهنام تشکر، حسام منظور، تورج الوند، آرمین رحیمیان با ۲ فیلم و از میان بازیگران زن هم الناز حبیبی، شبنم قربانی و نسیم ادبی با ۲ فیلم بیشترین اثر را در چهل و دومین دوره جشنواره فیلم فجر داشتند.

تنوع ژانر و موضوع

امسال هفت فیلم با محوریت شخصیت‌های واقعی تاریخ معاصر ساخته شده‌اند. این شخصیت‌ها از حوزه‌های مختلفی همچون شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، ورزش، ادبیات و سیاست هستند.در این دوره هم همانند سال گذشته زندگی شهدا و دفاع مقدس بسیار مورد توجه قرار گرفت و آثار ارزشمندی در این عرصه تولید شدند که در این میان فیلم تحسین برانگیز” مجنون” رکوردار کسب سیمرغ شد و با تصویر ماندگاری که از شهید زین الدین ارائه نمود عنوان بهترین فیلم جشنواره چهل و دوم را نیز کسب نمود.
برخلاف چند دوره گذشته جشنواره در دهه ۹۰ فیلم‌های سیاه و شبه روشنفکری در جشنواره امسال حضور کم رمق و ضعیفی داشتند.در فیلم‌های این دوره پایان‌های تلخ و ناامیدکننده کمتر به چشم می‌خورد، برخی ارزش‌ها مشابه دوره‌های گذشته پایمال نشده بود و در برخی نیز، «نشد و نمی‌شودهای» گذشته کاملا نقض شده بود. شاید تنها فیلم شبه روشنفکری این دوره فیلم” نپتون ” بود، همچنین فیلم” صبحانه با زرافه” از نوعی سرخوشی پوچ گرایانه در فضایی فانتزی برخوردار بود. امسال بر خلاف سال گذشته ژانر کمدی و ژانر کودک و نوجوان در جشنواره حضور پررنگ و موفقی داشتند.

در یک نگاه فیلم‌های امسال را می‌توان در ژانرهای زیر دسته بندی نمود:

درام: “نپتون”،” شه سوار”،”تابستان همان سال”،”آبی روشن”،” نبودنت”،” آپاراتچی”
ملودرام:” بی بدن”،” شکار حلزون”، ” آغوش باز”
دفاع مقدس:”احمد”،” آسمان غرب”، “مجنون”، “دست ناپیدا “،” پرواز ۱۷۵”،
تاریخی :” بهشت تبهکاران”، ” شور عاشقی”،” صبح اعدام”
کمدی:” تمساخ خونی”،” دو روز دیرتر”
ورزشی: ” پرویز خان”
بیوگرافی:” پروین”
کودک و نوجوان:” نوروز”،”میرو”،” باغ کیانوش”،” ملکه آلیشون ”
انیمیشن:” ببعی قهرمان”،” ساعت جادویی”،” رویا شهر”،” شمشیر و اندوه”

حضور پررنگ انیمیشن

یکی از مهم‌ترین دستاوردهایی که سینمای ایران به ویژه در سال‌های اخیر توانسته با اتکا به دانش و آگاهی هنرمندان صاحب ذوق و پیشگام حوزه سینما در مسیر رو به جلویی قرار بگیرد و حتی در این زمینه به توفیقات ارزنده‌ای نیز دست پیدا کند، حضور موثر در فرآیند تولید و عرضه آثاری سینمایی و تلویزیونی در حوزه «انیمیشن» است. حضور فیلم‌های انیمیشن در هر دوره از برگزاری جشنواره فیلم فجر، شکل و ترکیب موثرتر و جدی‌تری به خود می‌گیرد. گو اینکه در همین رویداد چهل و دوم شاهد حضور چهار فیلم انیمیشن هستیم که مدیران برگزاری این رویداد را به این سمت هدایت کرد که برای این بخش سیمرغ جداگانه‌ای در نظر بگیرند. فرآیندی که بی تردید می‌تواند اقدامی مطلوب در توسعه تفکر صنعتگران حوزه سینما و رسیدن به کلید واژه «سینمای انیمیشن» به حساب آید. این توجه به حوزه انیمیشن می‌تواند سرمنشا تغییر و تحولات زیادی در این حوزه محسوب شود تا درآینده ای نه چندان دور، همچون سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی که سینمای کودک و نوجوان یکی از بازوهای محرک و قدرتمند گیشه محسوب می‌شد، فیلم‌های انیمیشن نیز به عنوان عنصری دگرگون کننده در حوزه‌های اقتصادی معرفی شوند. در جریان برگزاری چهل و دومین جشنواره بین المللی فیلم فجر چهار فیلم «شمشیر و اندوه» به به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی و تهیه‌کنندگی مهدی جعفری، «ساعت جادویی (سفر به تاریکی)» به کارگردانی محمد بصیری نیک و محمدمهدی نخعی راد، «رویا شهر» به کارگردانی محسن عنایتی و تهیه کنندگی مصطفی حسن آبادی و «ببعی قهرمان» به کارگردانی حسین صفارزادگان و میثم حسینی و تهیه کنندگی محمدمهدی مشکوری پیش روی مخاطبان قرار گرفتند. گرچه در یک نگاه کلی باید گفت همچنان انیمیشن‌های تولیدی سرگرم افزایش ساختار فنی و تکنیکی خود هستند و از غنای فیلمنامه و داستان سرایی جذاب و ساخت قهرمانان وطنی برای کودکان غافل مانده‌اند.

کلام آخر

در پایان باید گفت هنوز هم در جشنواره فیلم‌هایی حضور دارند که از حیث ساختار و محتوا در حد یک تله فیلم تلویزیونی هستند و اصلا مناسب مدیوم جشنواره فجر نبوده و نمایش آنها در جشنواره به هیچ وجه جلوه خوبی ندارد و مشخص نیست با چه استانداردهایی این فیلم‌ها برای حضور در جشنواره انتخاب شده‌اند.

گفتنی است با روی کارآمدن دولت سیزدهم به شکل محسوسی فیلم‌های جشنواره فجر تناسب بیشتری با آرمان‌های نظام و انقلاب پیدا کردند و از دوره سیاه و آشفته دهه ۹۰ عبور کردند. با این وجود لازم است مسئولان و مدیران فرهنگی کشور همچنان حمایت‌های خود را از هنرمندان ارزشی و انقلابی و تازه‌کار بیشتر کرده تا به تدریج بتوانند جریان و مافیای شبه روشنفکر غالب بر سینمای ایران را بطور کامل کنار بزنند و سینمای ایران را بعنوان سینمای ارزشی و منطبق با آرمان‌های نظام و انقلاب به کل جهان نشان دهند.

پایان/*

اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.