به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، اعمال مخصوص روزها و شب های ماه رجب را برایتان گردآوری کردیم تا بتوانید هرچه بهتر از این ماه بهره ببرید. با ما در اندیشه معاصر همراه باشید.

دعای شب اول ماه رجب

حضرت امام محمد جواد علیه السلام فرمودند: مستحب است که هر شخصی این دعا را در شب اول ماه رجب بعد از نماز عشاء بخواند:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ مَلِکٌ وَ أَنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ مُقْتَدِرٌ وَ أَنَّکَ مَا تَشَاءُ مِنْ أَمْرٍ یَکُونُ‏ اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ نَبِیِّ الرَّحْمَهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ‏ یَا مُحَمَّدُ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی أَتَوَجَّهُ بِکَ إِلَى اللَّهِ رَبِّکَ وَ رَبِّی لِیُنْجِحَ (لِی) بِکَ طَلِبَتِی‏ اللَّهُمَّ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ وَ الْأَئِمَّهِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَنْجِحْ طَلِبَتِی‏؛

اى خدا از تو درخواست مى‏ کنم به اینکه تو پادشاهى و تو بر هر چیز مقتدرى و تویى که هر چه بخواهى از امرت موجود مى ‏شود. اى خدا من رو به تو آورده ‏ام بوسیله پیغمبرت محمد (ص) که پیغمبر رحمت است که درود خدا بر او و آل او باد اى محمد صلی الله اى رسول خدا من‏ تو را وسیله به درگاه خدا که رب من و توست قرار مى ‏دهم تا به آبروى شما روا شود حاجت هایم خدایا به حق پیغمبرت محمد (ص) و امامان از اهل بیتش که درود خدا بر او و آنها باد که حوائجم را برآور.

اعمال روز اول ماه رجب
مهمترین اعمال این روز روزه گرفتن، خواندن نماز سلمان و نیز قرائت دعای مخصوص اول ماه رجب است. روزه ماه رجب بسیار مورد سفارش و تأکید قرار گرفته است. در همین زمینه از پیامبر گرامی اسلام سؤال کردند: اگر کسی توان گرفتنِ روزه نداشته باشد چگونه می تواند به آن فیض عظیم دست یابد؟ رسول الله فرمودند: برای هر روز، قرصی نان صدقه بدهد. سوگند به کسی که جانم در دست اوست، اگر هر روز اینگونه صدقه بدهد، به آنچه گفتم و البته بیش از آن خواهد رسید.

سؤال کردند اگر کسی نتوانست (توانایی مالی نداشت) که صدقه بدهد چه کند؟ ایشان فرمودند: هر روز از ماه رجب این تسبیح را بخواند:«سبحان الإله الجلیل سبحان من لا ینبغی التسبیح إلا له سبحان الأعزّ الأکرم سبحان من لبس العزّ و هو له أهل»

نماز لیله الرغائب

در روایتی از رسول الله آمده است که میان نماز مغرب و عشاء، دوازده رکعت نماز بخوانید (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت، یک بار سوره حمد و سه بار سوره قدر و دوازده بار سوره توحید را می‌خوانی. پس از سلام نماز هفتاد مرتبه می‌گویی: «أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد النَّبِیِّ الاْمِّیِّ وَ عَلی آلِهِ» سپس به سجده می‌روی و هفتاد بار می‌گویی: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ» آنگاه سر از سجده بلند می کنی و هفتاد مرتبه می‌گویی: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِیُّ الاْعْظَمُ» دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه می‌گویی: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ» آن‌گاه حاجات خود را می‌طلبی ان‌شاءالله مستجاب خواهد شد.

پیامبر اکرم صلی الله در فضیلت آن فرمودند: «هر کس که چنین نمازی را بخواند، خداوند همه گناهانش را بیامرزد…»

اعمال سیزدهم ماه رجب
شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان دربارۀ این روز چنین نوشته است: آگاه باشید که در هر یک از ماه‌های رجب و شعبان و رمضان، در شبِ سیزدهم مستحب است که دو رکعت نماز بگزارید به این صورت که: در هر رکعت پس از خواندن سوره حمد، سوره‌های یس و ملک و توحید را بخوانید.

و نیز از پیامبر اکرم صلی الله روایت شده هر کس در شب سیزدهم ماه رجب ده رکعت (پنج نماز دو رکعتی) نماز بگزارد به این ترتیب که در رکعت اول سوره‌های حمد و عادیات را یک بار و در رکعت دوم سوره‌های حمد و تکاثر را یک بار بخواند و دیگر رکعات را نیز به همین صورت بخواند، خداوند گناهان او را می‌آمرزد.

سیزدهم ماه رجب، اولین روز از ایام البیض [۱۷] است و فضیلت بسیاری برای روزه این روز و دو روز بعد وارد شده و چنانچه کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را داشته باشد، باید این سه روز را روزه بگیرد. در این روز فرخنده، ولادت با سعادت حضرت علی علیه السلام در میان کعبه مُعَظَّمه به وقوع پیوسته است. از مهم‌ترین اعمال در این سه روز اعتکاف و روزه‌ داری است.

چنانچه گفته شد مستحب است در شب سیزدهم رجب دو رکعت نماز اقامه شود به این صورت که در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و یک مرتبه سوره یس و یک مرتبه سوره ملک و یک مرتبه نیز سوره توحید خوانده شود و در شب چهاردهم چهار رکعت یعنی دو نماز دو رکعتی به همان کیفیّت و در شب پانزدهم شش رکعت به سه سلام یعنی سه نماز دو رکعتی به همان کیفیّت خوانده شود؛ از امام صادق علیه السلام روایت شده است که هر کس این اعمال را انجام دهد، همه فضائل این سه ماه را دریافته و تمام گناهانش البته به غیر از شرک، آمرزیده خواهد شد.

امام صادق علیه السلام فرمودند: «خداوند به این امت سه ماه ارزشمند و پرفضیلت عطا کرد که به امت‌های پیشین نداده بود و آن ماه‌ها، رجب، شعبان و رمضان هستند و سه شبِ باارزش نیز به این امت عنایت کرد که به امت‌های گذشته نداده بود و آن شب‌های سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنین سه سوره پرخیر و برکت به این امت عطا کرد که به امّت های سابق نداده بود و آنها سوره‌های یس، مُلک و توحید است، بنابراین، هر کس که میان این سه فضیلت اجتماع کند، میان بهترین عطاهای این امّت اجتماع کرده است».

اعتکاف

این عبادت، عبارت است از ماندن در مسجد برای مدت معین (حداقل سه روز) همراه با روزه گرفتن است. ارکان این عبادت شامل ماندن و اقامت در مسجد و روزه داری است و هیچ عبادت یا اقدام خاص دیگری برای آن ذکر نشده است. با این حال، علاقه‌ مندان بیشتر وقت خود را صرف انجام عبادت و نیایش می‌کنند. نحوه اقامت یا خروج از مسجد در ایام اعتکاف دارای احکام و شرایطی است که در کتب فقهی اسلامی آمده است.

اعمال پانزدهم ماه رجب

چنانچه گفته شد اعتکاف، روزه داری و نماز سلمان از اعمال مشترک روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه رجب است. علاوه بر اینها دعا و ذکر و استغفار و صدقه نیز از جمله اعمال نیمه ی ماه رجب است:

در روایتی درباره اهمیت و اعمال این روز چنین آمده: روزی حضرت آدم علیه السّلام به محضر پروردگارعرضه داشت: خداى من! چه روزها و اوقاتى را بیشتر از بقیه دوست می دارىد؟ خداوند متعال به ایشان وحى فرمود: اى آدم! محبوبترین اوقات پیش من، نیمه ی رجب است. اى آدم! در این روز با فرمانبردارى از خداوند و میهمانى دادن، روزه گرفتن، خواندن دعا، ذکر استغفار و گفتنِ «لا اله الا اللّه» از مقربانِ درگاه من شوید. اى آدم مشیت و خواستِ من بر این امر قرار گرفته است که یکى از فرزندان تو را که شایسته، مهربان، کریم، دانا، بردبار و بزرگ منش بوده و از بد اخلاقى، خشونت و تندخویى بدور است، به مقام نبوت برانگیخته و روز نیمه ی ماه رجب را به او و امتش اختصاص دهم. …. اى آدم! کسى که روز نیمه رجب را روزه گرفته و ذکرگو و فروتن بوده و از فرج خود محافظت نماید و از اموال خود صدقه دهد، پاداشى جز بهشت نزد من نخواهد داشت. اى آدم! به فرزندانِ خود بگو، خود را در ماه رجب حفظ نمایند زیرا که معاصی و ارتکاب گناه در آن بسی بزرگ است.

اعمال شب بیست و هفتم ماه رجب

روز بیست و هفتم ماه رجب، روز مبعث است که عیدی بسیار شریف و عالی مرتبه است. بزرگان دین برای این روز، اعمالی ذکر کرده‌اند:

غسل کردن در این روز سفارش شده و بسیار مستحب است.
روزه: این روز در میان روزهای سال یکی از چهار روزی است که روزه گرفتن آن فضیلت بسیار دارد و پاداش فراوانی برای آن نقل شده است.
در روایتی از امام صادق علیه السلام چنین آمده: «هر کس در روز بیست و هفتم رجب روزه بگیرد، خداوند برای او پاداش روزه ۷۰ سال را می‌نویسد».

ابو جعفر محمد بن بابویه در کتاب ثواب الاعمال و امالى، از قول پیامبر اکرم صلّى اللّه چنین نوشته است: «هرکس روز  بیست و هفتم از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند مزار او را به اندازه‌ى چهارصد هزار سال حرکت انسان وسعت داده و نیز آن را از مشک و عنبر آکنده مى‌کند.»

ذکر صلوات: در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که: «در این روز، روزه بگیرید و بر محمد و آلش بسیار صلوات ‌فرستید.»

زیارت رسول خدا و حضرت علی علیه السلام است.

دعایی است که وقتی امام موسی بن جعفر علیه السلام را در روز ۲۷ رجب سال ۱۷۹ هجری از مدینه به سوی بغداد می بردند، آن را خواند و به این شرح است: «یا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ، وَضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ، یا مَنْ عَفی وَتَجاوَزَ، اُعْفُ عَنّی وَتَجاوَزْ یا کَریمُ، اَللّهُمَّ وَقَدْ اَکْدَی الطَّلَبُ، وَاَعْیَتِ الْحیلَهُ وَالْمَذْهَبُ، وَدَرَسَتِ الاْمالُ، وَانْقَطَعَ الرَّجآءُ اِلاَّ مِنْکَ، وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ…»
دوازده رکعت نماز: شیخ طوسی رحمه الله از حسین بن روح علیه الرحمه روایت کرده است که در این روز دوازده رکعت نماز بجای می‌آوری و در هر رکعت یک بار حمد و هر سوره‌ای که خواهی می‌خوانی و پس از هر دو رکعت و سلام نماز، این دعا را می‌خوانی: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فی الْمُلْکِ، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً، یا عُدَّتی فی مُدَّتی یا وَلیّی فی نِعْمَتی، یا غِیاثی فی رَغْبَتی، یا نَجاحی فی حاجَتی یاحافِظی فی غَیْبَتی، یاکافِیَّ (کافِیَ) فی وَحْدَتی، یااُنْسی فی وَحْشَتی اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ، وَ اَنْتَ الْمُقیلُ عَثْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتی فَلَکَ الْحَمْدُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاسْتُرْ عَوْرَتی، وَ آمِنْ رَوْعَتی، وَ اَقِلْنی عَثْرَتی، وَ اصْفَحْ عَنْ جُرْمی، وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتی فی اَصْحابِ الْجَنَّهِ، وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذی کانُوا یُوعَدُونَ».
وقتی که نماز و دعا پایان یافت، هر یک از سوره‌های حمد، اخلاص، معوّذتین، کافرون، انّاانزلناه و آیه الکرسی را هفت مرتبه می‌خوانی. سپس هفت بار می‌گویی: «لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّهَ اِلاَّ بِاللهِ» و آن‌گاه هفت مرتبه می‌گویی: «اَللهُ اَللهُ رَبِّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً». پس از آن، هرچه از خدای تعالی می‌خواهی طلب کن.

نمازهای دیگر روز بیست و هفتم رجب

حضرت امام جواد علیه السلام، عبادت در این شب را برابر با شصت سال عبادت و بندگی می‌دانند و می‌فرمایند:

قبل یا بعد از نیمه شب بیست و هفتم ماه رجب، شش نماز دو رکعتی بخوانید و در آن دوازده سوره از سوره‌هاى کوچک مفصل (از سوره محمد تا پایان قرآن) مى‌خوانى (در هر رکعت بعد از حمد یک سوره) و هنگامى که دوازده رکعت نماز را به پایان بردی و سلام نماز آخر را دادى، هفت بار سوره حمد، هفت بار معوذتین، هفت بار سوره توحید، هفت بار سوره کافرون، هفت بار سوره قدر و هفت بار آیه الکرسى را مى‌خوانى و سپس این دعا را زمزمه می کنی:

«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَهً وَ لا وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً، اللَّهُمَّ انِّی أَسْأَلُکَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ عَلى‌ أَرْکانِ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهى‌ الرَّحْمَهِ مِنْ کِتابِکَ، وَ بِاسْمِکَ الاعْظَمِ الاعْظَمِ الاعْظَمِ، وَ بِذِکْرِکَ الأَعْلى الأَعْلى الأَعْلى، وَ بِکَلِماتِکَ التَّامَّاتِ الَّتِی تَمَّتْ صِدْقاً وَ عَدْلًا انْ تُصَلِّیَ عَلى‌ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تَفْعَلَ بِی ما انْتَ اهْلُهُ.»

و سپس حاجات خود را از خداوند طلب کن، زیرا حاجتی نخواهی خواست جز این که اجابت ‌شود، مگر این که طالب گناه یا قطع رحم یا هلاک گروهى از مؤمنین باشی.و فرداى آن را روزه بگیر زیرا روزه این روز، ثواب یک سال روزه را دارد.

و اگر این نماز را نتوانستی بخوانی نماز سلمان که در نیمه رجب ذکر شد را بخوانید.

رسول خدا صلوات الله فرموده اند: هرکس در شب بیست و هفتم ماه رجب  دوازده  رکعت نماز بخواند و در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ده مرتبه سوره اعلی و ده مرتبه سوره قدر را بخواند و زمانی که نماز را به پایان برد، صد مرتبه بر پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم، صلوات بفرستد و صد مرتبه نیز استغفار کند، در این صورت خدای تعالی ثواب عبادت فرشتگان را براى او خواهد نوشت.[۲۰]

اعمال شب بیست و هشتم ماه رجب

نماز روز بیست و هشتم رجب

در برخى کتاب‌هاى فقهی دربردارنده‌ ى رستگارى ‌هاى سلامت ‌بخش و کرامت‌هاى روز جزا، به نقل از رسول خدا صلوات الله اینگونه آمده است:

هرکس که در شب بیست و هشتم ماه رجب دوازده  رکعت نماز بخواند و در هر رکعت یکبار سوره حمد و ده بار سوره اعلی و ده بار سوره قدر را بخواند و پس از آنکه نماز را به پایان برد، صد بار بر پیامبر اکرم صلوات بفرستد و صد بار به درگاه خدا استغفار نماید، خداوند سبحان پاداش عبادت فرشتگان را براى او مى‌نویسد.

روزه روز بیست و هشتم رجب
جعفر بن محمد دوریستى در کتاب الحسنى، به سند خود از امام رضا علیه السّلام آورده است:

«وَ مَنْ صَامَ یَوْمَ الثَّامِنِ وَ الْعِشْرِینَ مِنْ رَجَبٍ کَانَ صَوْمُهُ لِذَلِکَ الْیَوْمِ کَفَّارَهَ تِسْعِینَ سَنَه»؛ هرکس روز بیست و هشتم رجب را روزه بدارد، روزه‌ى آن روز، کفاره‌ى  نود سال معصیت و گناه است.

اعمال روز آخر ماه رجب

در این روز، شایسته است که نماز جناب سلمان را بجا ‌آوری. همچنین روزه نیز در این روز استحباب فراوان دارد، امام رضا علیه السلام فرمودند: «هر کس روز آخر ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد».

پایان/*

اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.