به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، دکتر زاهره سادات میرجعفری، محقق عرصه زنان و بین الملل در یادداشتی با عنوان از «بی تفاوتی دینی تا بی تفاوتی» سیاسی که در اختیار اندیشه معاصر قراداده اند، نوشت: بی تفاوتی نوعی «بیماری اجتماعی» است که در نقطه مقابل آن، هر گونه اعتنا و نوع دوستی در حیات فردی و اجتماعی وپویایی و سلامت اجتماعی قرار دارد. بی تفاوتی اجتماعی به معنای بی علاقگی، دلمردگی، بی عاطفگی و بی احساسی، حالتی است که فرد به طور آگاهانه و یا نا آگاهانه نسبت به مسائل محیطی، انسانی و هیجانی حیات اجتماعی خود، دچار بی علاقگی و بی اعتنایی می گردد. جامعه شناسان عواملی همچون رشد صنعت و تکنولوژی، وابستگی های قومی، نژادی، زبانی، تفاوت های فرهنگی و افزایش مشغلات زندگی، شهرنشینی، تغییرخرده فرهنگ ها، فردگرایی، کاهش مهربانی در سطح جامعه، تغییر سبک زندگی، تغییر در نوع روابط اجتماعی، رسانه و شبکه های اجتماعی، کاهش مدارای اجتماعی، احساس درماندگی، شغل و میزان درآمد افراد، میزان و سطح برخورداری از آموزش، رویکرد شخصی افراد به زندگی و کم رنگ شدن اعتقادات مذهبی در زندگی افراد را در بروز بی تفاوتی اجتماعی موثر قلمداد می کنند.

با توجه به اینکه پژوهشگران از زوایای گوناگونی به مسئله بی تفاوتی اجتماعی نگریستند اما برخی «کم رنگ شدن اعتقادات مذهبی»، «شهرنشینی» و «رسانه و شبکه های اجتماعی (فضای مجازی)» را دراین بی تفاوتی دخیل میدانند.

چراکه کم رنگ شدن اعتقادات مذهبی و ترویج فرهنگ خود محوری منجر به بی تفاوتی نسبت به دین شده و در پی آن ترویج سکولاریسم یعنی جدایی دین از سیاست منجر به بی تفاوتی سیاسی هم خواهدشد. اساسا ترویج این دو بی تفاوتی بطور نامحسوس با هم مرتبط هستند و بر شقوق مختلف یکدیگر تاثیر گزارند.

از آنجا که اسلام، دینی اجتماعی است و احکام فردی آن نیز آهنگ اجتماعی دارد، علاوه بر ساختن فرد دیندار، به دنبال تشکیل جامعه دیندار و اخلاقی است. بنابراین اسلام در پی آن است که انسان ها بر اساس تامین مصالح مادی و معنوی شان با هم متحد شوند و جامعه واحدی را تشکیل دهند؛ با وجود این، بر مصالح معنوی بیش از محور مادی توجه می کند و می خواهد همه را دور محور «حبل الله» جمع کند و با هم پیوند دهد. لذا در اندیشه اسلامی نیز؛ مفسران قرآن کریم ذیل آیات امر به معروف و نهی از منکر و آیات ۱۰۴ و ۱۱۰ سوره آل عمران و همچنین محدثان و فقیهان در نگاشته های خود، همگی این موضوع بسیار مهم را با تعبیرهای گوناگون مورد توجه قرار داده اند و به طور عام معتقدند؛ احساس مسئولیت و نوع دوستی، مایه قوام و دوام همه واجبات و ارزش های اسلامی است.

اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز با الهام از قرآن کریم (سوره توبه:۷۱) برای مقابله با بی تفاوتی، «دعوت به خیر؛ امر به معروف و نهی از منکر» را «وظیفه همگانی» و متقابل بر عهده مردم مقرر نموده است. به نظر می رسد؛ هسته مرکزی تمام تکالیف عملی-فردی و اجتماعی- در ادیان الهی و بشری بر پایه توجه به سرنوشت خود و دیگران یعنی «بی تفاوت نبودن» است. کم رنگ شدن باورها و اعتقادات مذهبی در سطح جامعه به ویژه خانواده ها، نهادها و گروه ها و… نه تنها موجب بروز ناهنجاری ها و رفتارهای غیرمتعارف در سطح جامعه می شود، بلکه ثبات و امنیت خانواده ها و جامعه را به خطر می اندازد. لذا اگر در جامعه ای باورها و اعتقادات دینی ضعیف و سست شود، آحاد جامعه بر اساس امیال و خواسته های درونی خود بدون حد و مرز عمل خواهند کرد که یکی از پیامدهای آن، بروز بی تفاوتی اجتماعی و سیاسی می باشد.

مسئولیت اجتماعی و مسءولیت سیاسی همواره نماد انسان مسلمان آگاهی است که نسبت به اوضاع پیرامون خود حساسیت نشان میدهد و برعکس یکی از نشانه‌های منافق این است که در هرجای دنیا و هر زمانی از زمانها، خود را از آحاد مسلمانان و جامعه‌ی مسلمان جدا بداند و خود را شریک شادی و غم مسلمانان نداند، و نه‌تنها از پیشرفت آنان، خشنود نشود، بلکه ناراحت هم بشود، و اگر ناراحتی و مصیبتی برای برادران مسلمانش پیش آید، خشنود شود و از اینکه این مصیبت بر او پیش نیامده، خوشحال باشد…

چنانچه آحاد مسلمانان به‌‌گونه‌ای باشند که اگر در مشرق، بلایی سرشان آوردند، در مغرب، مردم اصلاً نفهمند و دردِ گوشه‌ی دیگر سرزمین مسلمان را احساس نکنند، این خود نشانه‌ی ناپیوستگی و عدم حیات است و آن کسانی ‌که رنج دیگران را احساس نمیکنند و نمیفهمند، عملاً و فکراً از بقیّه‌ی مسلمانان کناره میگیرند.

تا جایی که نشانه‌ی بی‌تفاوتی در هرکه پیدا شود،منافق شمرده شده ودر احادیث فرموده‌اند: «من اَصبح و لم‌یهتمّ بأمور المسلمین فلیس بمسلم». مسلمانان باید به فکر باشند، گرفتاری‌های دیگران را در ‌نظر بگیرند و به فکر علاج جامعه باشند.

لزوم وحدت سیاسی و عدم بی تفاوتی نسبت به مسایل سیاسی روز از جمله انتخابات جزو مسایل استراتژیک نظام اسلامی ما بوده که همواره دشمنان علاوه بر حسرت این موقعیت بدنبال تضعیف آن هستند. هشتک رسانه ای #من_ رای_ نمیدهم دقیقا نشان می دهد که امروزه دشمن با تمام وجود از همبستگی اعتقادی اجتماعی و سیاسی ما واهمه دارد و بدنبال تضعیف این جایگاه است. جمهوری اسلامی ایران دارای سرمایه اجتماعی مخفی است که در زمان های حساس رویش جدیدی را خلق میکند که همه را غافلگیر می کند همچون دوران حساس کرونا که همبستگی اجتماعی ما زبانزد دنیا شد, همبستگی سیاسی هم اگر افزایش یابد میتواند همه این توطءه ها را خنثی کند.باوجود تلاش های رسانه ای بیگانگان مردم همیشه در صحنه مشارکت ۴۱ درصدی را در انتخاب نمایندگان خود نشان دادند و ثابت کردند هنوز پای آرمانهای خود ایستاده اند .

دکتر زاهره سادات میرجعفری
محقق عرصه زنان و بین الملل

پایان/*

اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.