گاهی رابطه جنسی تمام می‌شود، دو نفر کنار هم در تاریکی دراز کشیده‌اند. یکی احساس آرامش و خوشحالی دارد، اما دیگری ناگهان احساس خلأ و غم می‌کند—احساساتی که پیش از رابطه یا حین آن وجود نداشتند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر،PCD در روابط زوجین به چه معناست؟ / دلیل برای اینکه چرا برخی از زوجین بعد از رابطه زناشویی احساس ناراحتی می کنند؟ / چرا PCD اتفاق می‌افتد؟/ چگونه با PCD کنار بیاییم؟ گاهی رابطه جنسی تمام می‌شود، دو نفر کنار هم در تاریکی دراز کشیده‌اند. یکی احساس آرامش و خوشحالی دارد، اما دیگری ناگهان احساس خلأ و غم می‌کند—احساساتی که پیش از رابطه یا حین آن وجود نداشتند.
این وضعیت، که به آن ناراحتی پس از رابطه جنسی (Postcoital Dysphoria یا PCD) گفته می‌شود، شامل احساساتی مانند غم، افسردگی یا اضطراب است که پس از رابطه جنسی به سراغ فرد می‌آیند. این احساسات ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشند. گاهی تنها یک یا چند بار رخ می‌دهند، و گاهی به بخشی تکرارشونده از تجربه جنسی فرد تبدیل می‌شوند.
شاید عجیب به نظر برسد، اما این حالت شایع‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. تقریبا نیمی از مردان و زنان دست‌کم یک بار این احساس را تجربه کرده‌اند. پژوهشی در استرالیا نشان داد که ۴۶٪ از زنان شرکت‌کننده (۲۳۰ نفر) دست‌کم یک بار PCD را تجربه کرده‌اند. در مطالعه‌ای دیگر روی مردان (۱۲۰۸ نفر)، ۴۱٪ چنین تجربه‌ای را گزارش کرده‌اند.
هرچند PCD هنوز به‌طور کامل مطالعه نشده، اما دلایل مختلفی برای بروز آن پیشنهاد شده‌اند:
پاسخ هورمونی: هنگام برانگیختگی و اوج لذت جنسی، بدن با موجی از هورمون‌ها مواجه می‌شود که پس از آن، افت ناگهانی این هورمون‌ها می‌تواند به احساسات منفی منجر شود.
احساس گناه نسبت به رابطه جنسی: حتی اگر رابطه با رضایت کامل باشد، ممکن است فرد بعداً احساس کند که بهتر بود این رابطه را در زمان، مکان یا با فرد دیگری تجربه می‌کرد.
ابهام در رابطه: گاهی فرد برای حفظ رابطه یا روشن‌تر شدن وضعیت عاطفی خود، وارد رابطه جنسی می‌شود، اما پس از آن احساس بلاتکلیفی، پشیمانی یا ناراحتی می‌کند.
مشکلات مربوط به تصویر بدنی: اگر کسی از بدن خود ناراضی باشد، ممکن است نسبت به دیدگاه شریکش اضطراب داشته باشد و این احساسات به افسردگی پس از رابطه منجر شوند.
نگرانی از عملکرد جنسی: فرد ممکن است درباره کیفیت عملکرد خود یا برداشت شریکش از این عملکرد دچار اضطراب شود.
عدم تجربه ارگاسم: نبود ارگاسم برای یکی از طرفین می‌تواند باعث بروز احساس ناکامی، شک به خود یا حتی ناراحتی در هر دو نفر شود.
فعال شدن خاطرات آزار جنسی: اگر فردی در گذشته دچار سوءاستفاده جنسی بوده باشد، رابطه جنسی—even رضایتمند—می‌تواند به‌صورت ناگهانی محرک احساسات منفی شود.
استفاده از رابطه جنسی برای جبران مشکلات رابطه: گاهی زوج‌ها برای فرار از تنش یا حفظ رابطه رو به رابطه جنسی می‌آورند، اما این کار فقط به‌طور موقت فضا را آرام می‌کند و احساسات منفی به‌سرعت بازمی‌گردند.
رابطه جنسی کم‌فاصله یا نادر: در برخی روابط که فعالیت جنسی بسیار کم است (کمتر از ۱۰ بار در سال)، آگاهی از اینکه شاید این رابطه برای مدتی طولانی تکرار نشود می‌تواند احساس غم ایجاد کند.
تربیت و باورهای جنسی: تربیت سنتی یا مبتنی بر شرم ممکن است باعث شود فرد حتی در روابط رضایتمند هم احساس گناه یا ناراحتی کند.
شدت ارگاسم: گاهی ارگاسم بسیار قوی می‌تواند باعث حالت‌های عاطفی پیچیده یا ناخوشایند شود، تا زمانی که بدن و ذهن به تعادل برسند.
PCD در روابط زوجین به چه معناست؟ / دلیل برای اینکه چرا برخی از زوجین بعد از رابطه زناشویی احساس ناراحتی می کنند؟ / چرا PCD اتفاق می‌افتد؟/ چگونه با PCD کنار بیاییم؟
در برخی موارد، تأمل شخصی و بازنگری در احساسات می‌تواند به رفع این وضعیت کمک کند. گفت‌وگو با شریک جنسی نیز بسیار مؤثر است، به‌ویژه اگر احساسات منفی مربوط به عملکرد یا ارگاسم باشد. در برخی جوامع، مانند جامعه BDSM، مفهومی به نام «مراقبت پس از رابطه» (aftercare) وجود دارد که در آن، افراد پس از رابطه جنسی از حال همدیگر باخبر می‌شوند. چنین مراقبتی می‌تواند در همه نوع رابطه جنسی مفید و تسکین‌بخش باشد.
اما اگر ریشه ناراحتی به تروماهای گذشته برمی‌گردد، مراجعه به روان‌درمانگر یا متخصص سلامت روان توصیه می‌شود.
رابطه جنسی می‌تواند تجربه‌ای زیبا و رضایت‌بخش باشد. شناسایی و پذیرش احساسات پس از رابطه و مراقبت از خود یا شریک عاطفی می‌تواند کیفیت تجربه جنسی و عاطفی را بهبود بخشد.
رابطه جنسی تمام شده و دو نفر در سکوت کنار هم دراز کشیده‌اند. یکی احساس آرامش دارد، اما دیگری ناگهان احساس غم، خلأ یا حتی اضطراب می‌کند—احساساتی که نه پیش از رابطه وجود داشتند و نه در حین آن. این وضعیت، که «ناراحتی پس از رابطه جنسی» یا Postcoital Dysphoria (به اختصار PCD) نام دارد، پدیده‌ای است که افراد بسیاری بدون اینکه نامی برای آن داشته باشند، تجربه‌اش کرده‌اند.
ناراحتی پس از رابطه جنسی شامل احساساتی مانند غم، افسردگی یا اضطراب است که بلافاصله یا کمی بعد از رابطه جنسی ظاهر می‌شوند. این احساسات ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشند و در برخی افراد تنها یک یا دو بار، و در برخی دیگر به‌صورت تکرارشونده رخ می‌دهند.
بر خلاف تصور رایج، این وضعیت تنها مختص گروه خاصی از افراد نیست. طبق مطالعات انجام‌شده در دانشگاه‌های استرالیا، ۴۶٪ از زنان و ۴۱٪ از مردان شرکت‌کننده اعلام کردند که دست‌کم یک‌بار چنین حالتی را تجربه کرده‌اند.
دلایل احتمالی بروز PCD متعدد و گاه پیچیده‌اند. در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
بدن هنگام رابطه جنسی با موجی از هورمون‌ها مواجه می‌شود. پس از اوج لذت جنسی، افت ناگهانی این هورمون‌ها می‌تواند با خود احساساتی ناخوشایند به همراه بیاورد.
برخی افراد، هرچند با رضایت وارد رابطه شده‌اند، اما پس از آن احساس پشیمانی یا گناه می‌کنند. ممکن است حس کنند که زمان یا فرد مناسبی برای این رابطه نبوده است.
رابطه جنسی گاهی به‌عنوان راهی برای حفظ یا تعریف رابطه استفاده می‌شود، اما اگر بعد از آن تغییری حاصل نشود، ممکن است حس سردرگمی و ناراحتی پدید آید.
برخی افراد با تصویر بدنی خود مشکل دارند و نگران قضاوت شریک جنسی‌شان هستند، که می‌تواند منجر به احساس شرم یا ناراحتی پس از رابطه شود.
نگرانی از اینکه «آیا خوب عمل کردم؟» یا «شریکم راضی بود؟» می‌تواند باعث بروز اضطراب بعد از رابطه شود، به‌ویژه اگر صحبت روشنی در این باره صورت نگرفته باشد.
اگر یکی از طرفین یا هر دو به ارگاسم نرسند، این مسئله ممکن است باعث سرخوردگی یا شک به خود شود.
در کسانی که سابقه سوءاستفاده جنسی دارند، رابطه جنسی—even رضایتمند—می‌تواند محرکی برای احساسات دردناک گذشته باشد.
برخی زوج‌ها تلاش می‌کنند با رابطه جنسی مشکلات عاطفی یا تنش‌های موجود را فراموش کنند. اما این روش موقتی است و پس از رابطه، احساسات سرکوب‌شده ممکن است بازگردند.
در روابطی که دفعات رابطه جنسی بسیار کم است، آگاهی از اینکه این تجربه شاید آخرین مورد برای مدت طولانی باشد، می‌تواند باعث غمگینی شود.
تربیت سخت‌گیرانه یا شرم‌محور درباره رابطه جنسی ممکن است باعث شود فرد حتی در روابط سالم هم احساس گناه یا نارضایتی داشته باشد.
گاهی ارگاسم قوی می‌تواند باعث تحریک بیش‌ازحد سیستم عصبی و در نتیجه بروز احساساتی مانند گریه، اضطراب یا غم شود، تا زمانی که بدن به حالت تعادل بازگردد.
در بسیاری موارد، کمی تأمل و خودآگاهی می‌تواند به فرد کمک کند تا ریشه این احساسات را شناسایی کرده و آرامش یابد. گفت‌وگوی صادقانه با شریک جنسی نیز می‌تواند راهگشا باشد—به‌ویژه اگر دغدغه‌ها مربوط به رضایت، عملکرد یا احساسات طرف مقابل باشد.
در جامعه‌هایی مانند BDSM، مفهومی به نام aftercare یا «مراقبت پس از رابطه» وجود دارد که طی آن دو طرف پس از رابطه جنسی از وضعیت روحی و جسمی همدیگر مراقبت می‌کنند. چنین اقدامی می‌تواند در هر نوع رابطه‌ای مفید باشد، حتی اگر نیاز فوری احساس نشود.
اما اگر ناراحتی پس از رابطه ناشی از تروما، آزار جنسی یا مشکلات عمیق روانی باشد، توصیه می‌شود با یک روان‌درمانگر متخصص مشورت شود.
رابطه جنسی می‌تواند تجربه‌ای زیبا، عمیق و رضایت‌بخش باشد؛ اما اگر با احساساتی مانند غم، اضطراب یا سردرگمی همراه شود، نباید آن را نادیده گرفت. آگاهی، گفت‌وگو، مراقبت از خود و در صورت لزوم کمک گرفتن از متخصصان، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی جنسی و عاطفی کمک شایانی کند.
پایان/*
اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.
نویسنده : جواد آل حبیب
