به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر،قُلْ أَ رَأَیتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکمْ غَوْراً فَمَنْ یأْتِیکمْ بِماءٍ مَعِینٍ؛ ۱ «به آنها بگو: به من خبر دهید اگر آب های مورد استفاده شما، در زمین فرو رود، چه کسی می تواند آب جاری در دسترس شما قر...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر،قُلْ أَ رَأَیتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکمْ غَوْراً فَمَنْ یأْتِیکمْ بِماءٍ مَعِینٍ؛ ۱
«به آنها بگو: به من خبر دهید اگر آب های مورد استفاده شما، در زمین فرو رود، چه کسی می تواند آب جاری در دسترس شما قرار دهد؟!»
واژه «أرأیتم» یک واژه ترکیبی از همزه استفهام و فعل «رأیتم» است. این ترکیب و ترکیب هایی مانند آن، بیش از سی بار در قرآن آمده و در مواردی به کار رفته که نیاز به دقت، اندیشه و توجه دادن مخاطب باشد (و به معنای) «اخبرونی» (خبر دهید مرا) است. واژه «معین» اگر از ماده «معن» باشد، به معنای جاری است. اما اگر از ماده «عین» باشد، به معنای ظاهر و نمایان است.
زمین از دو پوشه تشکیل شده است: یکی «قشر نفوذپذیر» که آب را در خود فرو می برد و دیگری «قشر نفوذناپذیر» که آب را در آنجا نگاه می دارد.
تمام چشمه ها، چاه ها و قنات ها از برکت این ترکیب ویژه به وجود آمده اند؛ زیرا اگر زمین تا اعماق زیاد نفوذپذیر بود، آب ها در زمین فرو می رفتند و دست کسی به آنها نمی رسید و همچنین اگر همه سطح زمین «نفوذناپذیر» بود، آب ها روی زمین می ماندند و باتلاقی بزرگ درست می شد یا به دریاها می ریختند و چیزی به نام ذخایر آب زیرزمینی به وجود نمی آید.
این نمونه کوچکی از رحمت عام خداوند است که مرگ و زندگی انسان، سخت با آن گره خورده است.۲
بنابراین، ظاهر آیه به اهمیت «آب جاری» در زندگی انسان ها مربوط است؛ ولی در روایات متعدد مصداق آب جاری «وجود مقدّس امام مهدی علیه السّلام» دانسته شده است.
در منابع معتبر روایی از امام باقر علیه السّلام نقل شده است:
«هذه نزلت فی القائم علیه السّلام یقول: ان اصبح امامکم غائبا عنکم لا تدرون أین هو فمن یأتیکم بامام ظاهر یأتیکم بأخبار السّماء و الارض و حلال اللّه جلّ و عزّ و حرامه. ثم قال علیه السّلام: و اللّه ما جاء تأویل الآیه و لا بدّ أن یجی ء تأویلها»؛۳
«این آیه درباره امام قائم علیه السّلام نازل شده است. می فرماید: اگر امامتان غایب شود و ندانید که او کجاست، چه کسی امام ظاهری برای شما خواهد آورد تا اخبار آسمان و زمین و حلال و حرام خداوند را برای شما بیاورد؟ سپس فرمود: به خدا سوگند! تأویل این آیه هنوز نیامده است و ناگزیر خواهد آمد.
با کمی تأمل درمی یابیم که تفسیر آب- این مایه حیات مادی بشر- به وجود مقدّس امام زمان علیه السّلام که سبب حیات معنوی جامعه انسانی است، امری پذیرفتنی و قابل فهم است. نقش امام در جامعه انسانی مثل آب، نقشی مهم و اساسی است و البته شباهت هایی میان این دو وجود دارد:
وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کلَّ شَی ءٍ حَی؛ ۴ «و همه چیز را از آب، حیات و زندگی دادیم».
امامت حضرت مهدی علیه السّلام نیز مایه حیات فکری و معنوی بشر است؛ چنان که امام باقر علیه السّلام فرمود:
«اذا قام قائمنا وضع اللّه یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت بها أحلامهم»؛۵
وقتی قائم ما علیه السّلام قیام کند، خداوند دست خود را بر سر بندگان قرار می دهد و بدین سبب خردهای آنان را جمع کرده و عقل ایشان را کامل می کند.
و لا ینال عهدی الظّالمین ۷؛ «و پیمان من به ستمکاران نخواهد رسید».
حکومت حضرت مهدی علیه السّلام نیز مایه پاکیزگی و طهارت دل ها است. در روایتی از امام علی علیه السّلام نقل شده است:
«لو قد قام قائمنا. .. لذهبت الشّحناء من قلوب العباد»؛۸
اگر قائم ما قیام کند. .. کینه [و دشمنی ] از دل های بندگان برود.
همان گونه که اگر آب به اعماق زمین برود، هیچ کس به آن دسترسی ندارد و بشر با همه توان خود از رسیدن به آب ناتوان خواهد بود، اگر امام به اراده پروردگار در پس پرده غیبت قرار گیرد، مردم نمی توانند امامی از میان خود برگزینند؛ بلکه نیاز آنان به امام و پیشوای آسمانی باقی است. پس باید در طلب او باشند و از خداوند ظهور او را بخواهند؛ همان گونه که در نبود آب، باید از خداوند طلب کنند که چشمه های آنها را پر آب کند.
امام هفتم موسی بن جعفر علیه السّلام در پاسخ برادرش علی بن جعفر درباره تأویل این آیه می فرماید:
«اذا فقدتم امامکم فلم تروه فما ذا تصنعون»؛۹
زمانی که امام خویش را از دست دادید و از دیدن او عاجز شدید، پس چه خواهید کرد؟!
با این بیان روشن می شود که مضمون آیه، می تواند ناظر به دوران غیبت امام مهدی علیه السّلام باشد؛ همان گونه که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله وقتی از امامان دوازده گانه پس از خود خبر داد، عمار یاسر از آن حضرت درباره مهدی علیه السّلام سؤال کرد، پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
«یا عمّار! انّ اللّه- تبارک و تعالی- عهد الی أنّه یخرج من صلب الحسین ائمه تسعه و التاسع من ولده یغیب عنهم و ذلک قوله عزّ و جلّ: قل أرأیتم ان أصبح ماؤکم غورا فمن یأتیکم بماء معین تکون له غیبه طویله، یرجع عنها قوم و یثبت علیها آخرون فاذا کان فی آخر الزمان یخرج فیملأ الدنیا قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما. ..»؛۱۰
ای عمار! خداوند- تبارک و تعالی- با من پیمان بسته که بیرون می آید از نسل حسین علیه السّلام نه امام و نهمین آنان از میان ایشان غایب می گردد. و این همان سخن خداست که فرمود: «بگو [ای پیامبر] به من خبر دهید که اگر آب مورد استفاده شما در زمین فرو رود، چه کسی می تواند آب جاری در دسترس شما قرار دهد؟!» برای او (مهدی) غیبتی طولانی خواهد بود که گروهی از امامت او باز خواهند گشت و گروهی دیگر بر آن ثابت قدم می مانند و چون آخر الزمان شود، [مهدی علیه السّلام ] قیام می کند و دنیا را پر از قسط و عدل می سازد؛ همان گونه که از ظلم و جور پر شده باشد.۱۱
پی نوشت:
۱: ملک( ۶۷)، آیه ۳۰.
۲: تفسیر نمونه، ج ۲۴، ص ۳۵۸.
۳: کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، باب ۳۲، ص ۳۲۵، ح ۳.
۴: انبیاء( ۲۱)، آیه ۳۰.
۵: کافى، ج ۱، کتاب العقل و الجهل، ص ۲۵، ح ۲۱.
۶: بقره( ۲)، آیه ۲۲.
۷: مراد از پیمان الهى امامت است. ر. ک: تفسیر مجمع البیان و المیزان، ذیل آیه.
۸: شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۶۲۶.
۹:شیخ طوسى، کتاب الغیبه، ص ۱۶۰.
۱۰:البرهان فى تفسیر القرآن، ج ۸، ح ۱، ص ۷۹.
۱۱:یوسفیان، مهدى، امام مهدى (عج) در قرآن، ۱جلد، بنیاد فرهنگى حضرت مهدى موعود (عج) – ایران – تهران، چاپ: ۴، ۱۳۸۷ ه.ش.
انتهای پیام/*
