18:08 - 1404/04/10

فانتوم F-۴ فانتوم از جنگ ویتنام تا عملیات طوفان صحرا/ بررسی تاریخچه و قدرت های فنی این جنگنده

جنگنده بمب‌افکن فانتوم F-۴، یک هواپیمای مافوق صوت است که توسط شرکت مک دانل داگلاس ساخته شده و قادر است با سرعتی معادل دو برابر سرعت صوت (۲.۲ ماخ) حرکت کند. این هواپیما که ابتدا برای نیروی دریایی ایالات متحده طراحی شد، اولین پرواز خود را د...

در سال ۲۰۲۵، جنگنده‌های نسل پنجم و چهارم به اوج پیشرفت‌های فناوری نظامی رسیده‌اند و نقش تعیین‌کننده‌ای در برتری هوایی کشورهای بزرگ ایفا می‌کنند. در این گزارش، با بررسی قابلیت‌ها، تاریخچه عملیاتی و نقاط قوت، ۱۰ جنگنده برتر جهان را معرفی کرده‌ایم. معرفی ۱۰ جنگنده برتر جهان در سال ۲۰۲۵ ۱۰- سوخو SU-35S سوخو SU-35S، مشهور به «سوپر فلانکر»، یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های غیررادارگریز است. این هواپیما با موتورهای قدرتمند AL-41F1S به سرعت ۲۷۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد و مجهز به راداری با برد کشف اهداف تا ۴۰۰ کیلومتر است. توان حمل تسلیحات تا ۸۰۰۰ کیلوگرم و قیمت تقریبی ۸۵ میلیون دلار، SU-35S را به گزینه‌ای اقتصادی اما کارآمد در میدان نبرد تبدیل کرده است. ۹- یوروفایتر تایفون تایفون، محصول همکاری چند کشور اروپایی، با طراحی بال دلتا و کانارد، سیستم ادغام حسگرهای پیشرفته و موتورهای EJ200 به سرعت ۲۴۵۰ کیلومتر بر ساعت دست یافته است. این جنگنده با بیش از ۵۷۰ فروند تولیدشده، نقش مهمی در دفاع هوایی کشورهای اروپایی و خاورمیانه دارد. ۸- داسو رافال رافال فرانسوی با بدنه‌ای کامپوزیتی و سیستم دفاع الکترونیکی SPECTRA، سرعت ۲۲۲۲ کیلومتر بر ساعت و قابلیت انجام عملیات متنوع رزمی را دارد. صادرات گسترده این هواپیما به کشورهایی مانند هند و مصر، قدرت دفاعی این کشورها را به‌طور محسوسی افزایش داده است. ۷- بوئینگ F-15EX ایگل II جدیدترین نسخه از خانواده F-15 با سیستم‌های راداری AESA، جنگ الکترونیک EPAWSS و قابلیت حمل بیش از ۲۲ موشک، سرعتی بیش از ۳۱۰۰ کیلومتر بر ساعت دارد. این هواپیما به عنوان گزینه جایگزین برای مدل‌های قدیمی‌تر در نیروی هوایی آمریکا شناخته می‌شود. ۶- شنیانگ FC-31 FC-31 چین، جنگنده‌ای نسل پنجم با قابلیت عملیات روی ناوهای هواپیمابر است که با موتورهای WS-13 و برنامه توسعه موتورهای قوی‌تر WS-19، توازن قدرت هوایی در منطقه اقیانوس آرام را تغییر می‌دهد. ۵- سوخو SU-57 جنگنده نسل پنجم روسی با رویکرد ترکیبی کاهش امضای راداری و حفظ عملکرد آیرودینامیکی، سرعت ۲۴۷۰ کیلومتر بر ساعت و قیمت مقرون‌به‌صرفه ۴۰ تا ۵۰ میلیون دلار، گزینه اقتصادی‌تری نسبت به رقبای غربی است. اگرچه تعداد تولید محدود است، رزمایش‌های اخیر توانایی‌های آن را اثبات کرده‌اند. ۴- KAI KF-21 KF-21 کره جنوبی با موتورهای جنرال الکتریک F414، سرعت ۲۲۰۰ کیلومتر بر ساعت و حسگرهای پیشرفته، قابلیت‌های نزدیک به نسل پنجم را با قیمت اقتصادی ارائه می‌دهد. برنامه تولید انبوه تا سال ۲۰۳۲ و احتمال صادرات به کشورهای منطقه، از نکات برجسته این پروژه است. ۳- لاکهید مارتین F-22 رپتور F-22 همچنان به عنوان استاندارد برتری هوایی شناخته می‌شود. با رادارگریزی کامل، موتورهای قدرتمند و قابلیت سوپرکروز، این جنگنده سرعتی ۲۴۱۰ کیلومتر بر ساعت دارد و علی‌رغم محدودیت‌های صادراتی، توانسته در مأموریت‌های پرخطر به خوبی عمل کند. ۲- چنگدو J-20 J-20 چین با تمرکز بر رادارگریزی هدفمند و برد بلند، به سرعت ۲۴۷۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد و موتورهای بومی WS-10C و در آینده WS-15، توان بالایی را فراهم می‌کنند. بیش از ۲۰۰ فروند از این جنگنده تولید شده و نقش مهمی در برتری هوایی چین در منطقه ایفا می‌کند. ۱- لاکهید مارتین F-35 لایتنینگ II F-35 با موتور قدرتمند F135 و سرعت ۱۹۷۵ کیلومتر بر ساعت، به دلیل طراحی رادارگریز، حسگرهای هوشمند و ادغام داده‌ها، برترین جنگنده چندمنظوره جهان در سال ۲۰۲۵ محسوب می‌شود. بیش از ۱۰۰۰ فروند تحویل داده شده و در ۱۷ کشور عملیاتی است. قیمت حدود ۸۵ میلیون دلار و تولید انبوه، این جنگنده را به ستون فقرات نیروی هوایی کشورهای غربی تبدیل کرده است. جدول مقایسه رتبه نام جنگنده سرعت (کیلومتر بر ساعت) موتور قیمت تقریبی (میلیون دلار) تعداد تولید نکات کلیدی ۱ F-35 لایتنینگ II ۱۹۷۵ F135 ۸۵ ۱۰۰۰+ چندمنظوره، رادارگریز ۲ چنگدو J-20 ۲۴۷۰ WS-10C/WS-15 ۱۰۰ ۲۰۰+ رادارگریزی هدفمند ۳ F-22 رپتور ۲۴۱۰ F119 ۱۵۰ ۱۹۵ سوپرکروز، رادارگریز کامل ۴ KF-21 ۲۲۰۰ جنرال الکتریک F414 ۷۴ در حال تولید نسل ۵ نزدیک، اقتصادی ۵ سوخو SU-57 ۲۴۷۰ AL-41F1 ۴۰-۵۰ ۱۰+ رادارگریزی کاربردی ۶ FC-31 - WS-13/WS-19 ۷۰ - ناوپایه، نسل ۵ ۷ F-15EX ایگل II ۳۱۰۰ F100 ۸۷ برنامه خرید بار تسلیحاتی بالا ۸ داسو رافال ۲۲۲۲ سنکما M88 ۱۰۰ ۵۰۰+ سیستم جنگ الکترونیک SPECTRA ۹ یوروفایتر تایفون ۲۴۵۰ EJ200 ۹۰ ۵۷۰+ همکاری چند کشور اروپایی ۱۰ سوخو SU-35S ۲۷۰۰ AL-41F1S ۸۵ ۱۰۰+ جنگنده غیررادارگریز نکات تکمیلی و اهمیت برتری هوایی در سال ۲۰۲۵ جت‌های جنگنده نسل جدید، با بهره‌گیری از فناوری‌های رادارگریزی، هوش مصنوعی در سیستم‌های هدف‌گیری و موشک‌های نسل آینده، تبدیل به نماد قدرت نظامی و مهندسی پیشرفته شده‌اند. نمونه‌ای از اهمیت این برتری، عملیات اخیر نیروی هوایی هند است که در مرز با پاکستان، با استفاده از SU-30 و رافال، چندین جنگنده F-16 پیشرفته را سرنگون کرد. تلاش کشورها برای توسعه جنگنده‌های نسل ششم و بهبود مداوم جنگنده‌های موجود، نشان می‌دهد که عرصه نبردهای هوایی همچنان محوری حیاتی در قدرت نظامی جهانی است. در این میان، گزینه‌هایی مانند F-35 با بهره‌مندی از فناوری‌های ادغام داده و رادارگریزی کامل، جایگاه خود را به عنوان پیشرو حفظ کرده‌اند و رقبایی چون J-20 و SU-57 نیز در تلاش برای به چالش کشیدن این سلطه هستند.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، جنگنده بمب‌افکن فانتوم F-۴، یک هواپیمای مافوق صوت است که توسط شرکت مک دانل داگلاس ساخته شده و قادر است با سرعتی معادل دو برابر سرعت صوت (۲.۲ ماخ) حرکت کند. این هواپیما که ابتدا برای نیروی دریایی ایالات متحده طراحی شد، اولین پرواز خود را در تاریخ ۲۷ مه ۱۹۵۸ انجام داد و در سال ۱۹۶۱ وارد خدمت شد.

تاریخچه توسعه و ویژگی‌های اولیه

طراحی اولیه فانتوم F-۴ به عنوان یک هواپیمای تک سرنشین در سال ۱۹۵۳ آغاز شد، اما بعدها به مدل دو سرنشین تغییر یافت. نیروی دریایی ایالات متحده نسخه دو صندلی را انتخاب کرد. اولین نمونه اولیه با نام F۴H-۱ در مه ۱۹۵۸ به پرواز درآمد و به افتخار اولین جنگنده جت مک دانل، فانتوم F۴ II نامگذاری شد. پس از آن، این جنگنده به نام F-۴ فانتوم شناخته شد.

در دسامبر ۱۹۵۸، نیروی دریایی ایالات متحده قراردادی برای تولید محدود این جنگنده با مک دانل امضا کرد و اولین فانتوم‌ها در سال ۱۹۶۱ وارد خدمت شدند. اولین قرارداد بین‌المللی برای صادرات این هواپیما نیز در سپتامبر ۱۹۶۴ با انگلستان بسته شد.

فانتوم F-۴ از جنگ ویتنام تا عملیات طوفان صحرا/ بررسی تاریخچه و قدرت های فنی این جنگنده

فانتوم F-۴ از جنگ ویتنام تا عملیات طوفان صحرا/ بررسی تاریخچه و قدرت های فنی این جنگنده

مشخصات فنی فانتوم F-۴

فانتوم F-۴ دارای طول ۵۸.۳ فوت (۱۷.۷ متر)، ارتفاع ۱۶.۶ فوت (۵.۱ متر) و طول بال ۳۸.۵ فوت (۱۱.۷ متر) است. این جنگنده با وزن ۲۵۲۰۰ کیلوگرم و حداکثر وزن برخاست ۲۷۰۰۰ کیلوگرم، قادر است به سرعت ۲۳۰۹ کیلومتر در ساعت (۲.۲ ماخ) برسد. برد آن ۲۸۱۶ کیلومتر است و می‌تواند با سرعت اولیه صعود بیش از ۴۱۰۰۰ فوت در دقیقه، به ارتفاع ۵۶۱۰۰ فوت (۱۷۱۰۰ متر) برسد.

موتور و توان حمل محموله

فانتوم F-۴ با دو موتور جت J۷۹-GE-۱۷ از جنرال الکتریک که رانش هرکدام ۱۷۹۰۰ پوند است، عمل می‌کند. این جنگنده دارای ۹ نقطه سخت برای حمل محموله با وزن ۷۲۵۰ کیلوگرم (۱۵۹۸۳ پوند) است و می‌تواند انواع مختلف سلاح‌ها از جمله موشک‌های هوا به هوا، هوا به زمین، بمب‌های هدایت‌شونده و غیرهدایت‌شونده، و همچنین بمب‌های هسته‌ای را حمل کند. همچنین یک مسلسل ۲۰ میلی‌متری داخلی ام۶۱ والکان در دماغه آن نصب شده است.

قابلیت‌های عملیاتی فانتوم F-۴

در ابتدا، فانتوم F-۴ برای نیروی دریایی ایالات متحده به عنوان یک رهگیر طراحی شد، اما پس از آن در تفنگداران دریایی به عنوان بمب‌افکن برای پشتیبانی از عملیات‌های زمینی استفاده شد. این هواپیما توانایی انجام مأموریت‌های مختلفی شامل برتری هوایی، پشتیبانی نزدیک هوایی، رهگیری، سرکوب پدافند هوایی، حمله دوربرد، دفاع از ناوگان و شناسایی را دارد. همچنین می‌تواند در شرایط آب و هوایی مختلف برای مأموریت‌های آموزشی و تمرینات استفاده شود.

صادرات و کاربری جهانی

فانتوم F-۴ علاوه بر نیروی دریایی ایالات متحده، توسط نیروی هوایی و تفنگداران دریایی ایالات متحده نیز به کار گرفته شد. این هواپیما در ۱۱ کشور دیگر از جمله استرالیا، مصر، آلمان، یونان، ایران، اسرائیل، ژاپن، کره جنوبی، اسپانیا، ترکیه و بریتانیا در خدمت بود. فانتوم F-۴ در جنگ‌های مهمی همچون جنگ ویتنام و عملیات طوفان صحرا شرکت کرد و بیش از ۵۱۹۵ فروند از آن ساخته شد. تولید این جنگنده در سال ۱۹۸۵ متوقف شد.

انواع مختلف فانتوم F-۴

نیروی دریایی ایالات متحده از انواع مختلف فانتوم مانند F-۴A، B، J، N و S استفاده کرد. نیروی هوایی ایالات متحده نیز انواعی از فانتوم مانند F-۴C، D و E را به کار گرفت. نسخه F-۴E به مسلسل داخلی ام۶۱ والکان مجهز شد، در حالی که مدل F-۴G Wild Weasel توانایی حمل موشک‌های ضد تشعشع را داشت.

همچنین کشورهایی مانند بریتانیا و ژاپن نیز مدل‌هایی از فانتوم را ساخته‌اند که به F-۴K و F-۴EJ شناخته می‌شوند.

جنجال سرنگونی فانتوم توسط سوریه

در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۲، سوریه یک فروند جنگنده RF-۴E ترکیه (F-۴) را پس از ادعای نقض حریم هوایی سرنگون کرد. این جنگنده در دریای مدیترانه سقوط کرد و هر دو خلبان آن ناپدید شدند. ترکیه مدعی شد که این هواپیما در حریم هوایی بین‌المللی در یک مأموریت غیرمسلح بود و درخواست مداخله ناتو را کرد.

مشخصات کلی فانتوم F-۴

نوع: جنگنده بمب‌افکن مافوق صوت

سازنده: مک دانل داگلاس

اپراتورها: ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا، مصر، آلمان، یونان، ایران، اسرائیل، ژاپن، کره جنوبی، اسپانیا، ترکیه

اولین پرواز: ۲۷ مه ۱۹۵۸

ورود به خدمت: سال ۱۹۶۱ (نیروی دریایی ایالات متحده)

تعداد تولید شده: ۵۱۹۵

توقف تولید: ۱۹۸۵

سرعت: ۲.۲ ماخ (۲۳۰۹ کیلومتر در ساعت)

اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.

 

مطالب مرتبط