7 مورد رد مظالم چیست؟
رد مظالم چیست؟| دانستنی های رد مظالم
رد مظالم به اموال و بدهی هايی گفته مي شود که انسان از روی ظلم و بی عدالتی از بندگان خدا گرفته و نپرداخته است.
7 مورد رد مظالم چیست؟
رد مظالم به اموال و بدهی هايی گفته مي شود که انسان از روی ظلم و بی عدالتی از بندگان خدا گرفته و نپرداخته است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر،منظور از رد مظالم، حقوق الناس قطعی یا احتمالی است که انسان، صاحب آن را دقیقا نمی شناسد یا اگر می شناسد امکان رساندن مال به او وجود ندارد.
«رد مظالم» در لغت به معنای تبرئه از حقوق دیگران است، ولی در اصطلاح فقهی به صدقه‌ای گفته می‌شود که شخصی از طرف مالک پرداخت می‌کند که البته همراه با ضوابط خاصی است. به اموال و بدهی هایی گفته می شود که انسان از روی ظلم و بی عدالتی از بندگان خدا گرفته و نپرداخته است.
مظلمه عبارت از نوع خاصی از مدیون و مشغول الذمه بودن است و خصوصیت و ویژگی آن به این صورت است که: یا انسان مبلغ مشخصی به فرد معینی مدیون است
اما نمی‌داند کجاست و به او دسترسی ندارد، و یا اینکه می‌داند که مبلغ معینی مدیون است اما به صورت مشخص، فرد مدیون برایش معلوم نیست که چه کسی است؟
در هر دو صورت فرق نمی‌کند که علت مدیونی، غصب و سرقت باشد، و یا اینکه سبب آن امری مشروع باشد مثلاً از شخصی قرض کند و بعد قرض دهنده را پیدا نکند و امکان دسترسی به او نباشد، و یا می‌داند از کسی قرض کرده اما نمی‌داند کی بوده است؟
رد مظالم چیست
این معنی کلمه مظلمه که جمع آن مظالم است. اما حکم آن این است که: مقدار دین مذکور را باید به اشخاص فقیر صدقه بدهد، که اصطلاحاً به این پرداخت صدقه و رد مال به فقیر بابت دین مزبور رد مظالم گفته می‌شود.
آنچه تا کنون گفته شد حالت یقینی رد مظالم است اما گاهی چون شخص در برهه‌ای از زندگانی خیلی مقید به رعایت حقوق دیگران در اموالشان نبوده است و چه بسا اموال آنان را تلف کرده است سپس متنبه می شود و احساس مدیونی می کند، و از طرفی شخصاً نمی‌داند به چه کسی و چه مبلغی بدهکار است؟
به منظور اینکه اگر واقعاً به کسی بدهکار است ذمه اش بری شود مبلغی را احتیاطاً به عنوان رد مظالم به فقرا صدقه می‌دهد. (ر.ک: جامع المسائل آیت الله فاضل، ج ۲، س ۱۲۰۰)
همه ما میدانیم که اگر کسی مالی پیش ما داشته باشد حال پول باشد یا جنس فرقی نمی‌کند باید به آن شخص برگردانیم اما سوال اینجاست گاهی ما به خاطر علل مختلفی (کمی سن و…) دیگر به خاطر نداریم که از چه کسی پول قرض گرفته یا خدای ناکرده بدون اجازه برداشته ایم و بعدا هم پرداخت نکرده ایم یا به اموال کسی ضربه‌ای زده ایم و جبران نکرده ایم، و حالا هم دیگر آن اشخاص را نمی‌شناسیم چه کار باید کنیم؟
اگر صاحبش را می‌شناسد باید به او برگرداند یا حلالیت بطلبد؛ و اگر به هیچ وجه انسان صاحبان آن‌ها را نمی شناسد، یا می شناسد، ولی پیدا کردن صاحبان آن‌ها ممکن نیست، در این صورت با اجازه مرجع تقلید اموال و یا قیمت آن‌ها را (در صورتی که اموال از بین رفته باشد) به فقرا صدقه بدهد.
رد مظالم چیست
موارد «رد مظالم» بسیار است به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱- مال پیدا شده (لُقَطَه) که صاحب آن را نمی‌شناسد و از پیدا شدنش مأیوس است.
۲- مالی که قرض کرده و طلبکار را فراموش کرده یا به او دسترسی ندارد.
۳- آنچه انسان در بین اموال خود می‌یابد و یقین دارد که مِلک خودش نیست.
۴- مالی را که شخصی غصب کرده و صاحب آن را پیدا نمی‌کند.
۵- شخصی در خدمت «ظَلَمه» بوده و به دستور او اموالی را از مردم گرفته است، ولی صاحبان آن‌ها را پیدا نمی‌کند.
۶- زرگری که می‌داند خرده‌های طلا و نقره بجا مانده در محل کار، مال مردم است و صاحبان آن‌ها راضی نیستند، ولی آن‌ها را نمی‌شناسد، و همچنین است همه ارباب حرفه‌ها که مقداری از مال، نزد آنان می‌ماند و دارای ارزش می‌باشد و صاحبان آن را نمی‌شناسند. در این مورد اگر در ابتدای قرار داد، شرط عفو کنند، دیگر نیاز به رد مظالم نیست.
۷- مالی‌که از مراجعه‌کنندگان یا میهمانان در محل کار یا منزل و…، جا مانده است و مالکش معلوم نیست.
آنچه ذکر شد از باب مثال و نمونه بود وگرنه مصادیق رد مظالم زیاد است.
رد مظالم چیست
الکافى ـ به نقل از على بن ابى حمزه ـ: دوستى داشتم که از دبیران بنى امیّه بود؛ به من گفت: از امام صادق علیه السلام براى من اجازه ملاقات بگیر. من از حضرت اجازه خواستم و ایشان اجازه داد.
وقتى آن مرد به حضور حضرت رسید، سلام کرد و نشست و سپس گفت: فدایت شوم، من در دستگاه ادارى این جماعت کار مى کردم و از دنیاى آنان به مال و منال فراوانى رسیدم و براى به دست آوردن آن، چشم بر هم نهادم (به حلال و حرام توجّهى نکردم) ··· آیا راهى براى بیرون آمدن [از این وضع]دارم؟
فرمود: اگر برایت بگویم انجام مى دهى؟ عرض کرد: انجام مى دهم.
فرمود: از تمام مال و ثروتى که در دستگاه ادارى آن‌ها به دست آورده اى خودت را خلاص کن. کسانى را که مى شناسى مالشان را به آن‌ها برگردان و کسانى را که نمى شناسى از طرفشان صدقه بده. در این صورت، من براى تو ضمانت مى کنم که خداوند عزّ و جلّ تو را به بهشت برد.
در پایان مناسب می‌باشد دعایی را که سیدبن طاوس (۵۸۹-۶۶۴) از إمام صادق (ع) در کتاب گران‌سنگ «اقبال الاعمال» پیرامون خروج از «مظالم عباد» ذکر کرده است مطرح نماییم:
پایان/*
اندیشه معاصر را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.
1403-07-15
1403-07-10
