به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، از ابتدای هدفمندی یارانهها، قانون دولت را مکلف به قطع یارانه پردرآمدها کرده بود و باید یارانه دهکهای ۸، ۹ و ۱۰ را قطع میکرد؛ اما در هیچ دورهای این تکلیف بهطور کامل اجرا نشد. در این گزارش از ا...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، از ابتدای هدفمندی یارانهها، قانون دولت را مکلف به قطع یارانه پردرآمدها کرده بود و باید یارانه دهکهای ۸، ۹ و ۱۰ را قطع میکرد؛ اما در هیچ دورهای این تکلیف بهطور کامل اجرا نشد. در این گزارش از اندیشه معاصر به جزئیات جدید یارانه آبان ماه ۱۴۰۲ پرداخته ایم و هر آنچه در مورد شیوه پرداخت و تغییرات جدید یارانه وجود دارد را در ادامه ذکر کرده ایم.
سخنگوی دولت اعلام کرده است شیوه دهکبندیها تغییر خواهد کرد و دهک به صدک تبدیل میشود . اما معنای این سخن چیست؟ اگر تا پیش از این جمعیت ایران به شکل دهکبندی طبقهبندی شده و میزان یارانه پرداختی بر اساس دهک هر خانوار تعیین میشد، قرار است به جای دستهبندی ده تایی در جامعه، جمعیت ایران به صد دسته طبقهبندی گردد.
از این رو دهک به صدک تبدیل میشود. به این ترتیب اگر هر دهک ۱۰ درصد از جمعیت ایران را در خود جای میداد، صدک یک درصد از جمعیت را در خود جای خواهد داد. دلیل این تصمیم اما بر میگردد به تلاش برای رصد بهتر و دقیقتر مردم از نظر مالی.
سخنگوی دولت درباره تغییرات پیشبینی شده گفته است: یارانه نه افزایش مییابد، نه شیوه پرداخت آن تغییر میکند و فقط شیوه دهکبندی به صدکبندی ارتقا مییابد. به گفته وی، به جای اینکه از نظر مالی در ۱۰ دهک باشد، هر دهک به ۱۰ دهک تقسیم میشود و اینگونه به صورت دقیق و به صورت صدک تقسیم میشود.
در عین حال سیده طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانهها نیز در این باره به ایسنا گفته است: تا این لحظه خبری از تغییر در مبلغ یارانه یا یارانهبگیران نیست و فعلا برنامهای در دستور کار قرار ندارد.
طبق آنچه سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانهها اعلام کرده، تنها مسئلهای که پیش از این نیز در دستور کار قرار داشته، این بوده است که به جای دهکبندی، صدک بندی اتفاق خواهد افتاد؛ به این معنی که هر دهک خود به ۱۰ قسمت تقسیم خواهد شد و این مسئله نیز با هدف شناسایی بهتر در دستور کار قرار گرفته است.
مفهوم تغییر دستهبندی جامعه چیست؟
بر اساس آنچه دولت اعلام کرده در شرایط کنونی ۹ دهک از ۱۰ دهک در جامعه ایران یارانه دریافت میکنند . این بدان معناست که تنها ۱۰ درصد از مردم ایران به لحاظ طبقهبندی مالی، نیازی به دریافت یارانه ندارند و ۹۰ درصد از مردم کشور یارانهبگیر هستند . همان گونه که سخنگوی دولت گفته است قرار نیست در این راستا یارانهی افزایش یابد اما طبقهبندی با ضریب خطای پایینتر و رصد دقیقتر مالی مردم بدان معناست که شمار یارانهبگیران میتواند دستخوش تغییر شود و به عنوان مثال کسانی که در دهک نهم هستند اما تفاوت جزئی با دهک ده دارند، با این تصمیم، مشمول قطع یارانه شوند .
بر اساس اعلام مقامات رسمی حدود ۷۸ میلیون نفر از ایرانیان یارانهبگیر هستند. برخی هم در صف بررسی و ثبتنام برای دریافت یارانه هستند. از سوی دیگر به گفته علی عسگری، سرپرست سازمان هدفمندسازی یارانهها بیش از هفت میلیون و ۷۰۰ هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند که به این افراد یارانه ماهانه پرداخت میشود و یارانه دارو و نان هم اختصاص مییابد.
از ابتدای هفته جاری دهکهای شش و هفت هم مشمول یارانه تشویقی شدهاند که به این ترتیب تعداد کل مشمولان به ۶۱ میلیون نفر میرسد.
با اضافه شدن دهکهای ششم و هفتم به طرح کالابرگ الکترونیک، حالا ۶۱ میلیون ایرانی مشمول یارانه تشویقی شدهاند. پیشتر و در دولت قبل، محاسباتی که انجام شده بود خبر از این میداد که ۶۰ میلیون ایرانی باید سبد معیشتی دریافت کنند.
با این وصف به نظر میرسد با دقیق شدن شیوهی بررسی وضعیت مالی خانوارها گام اول برای تغییر در دهکبندی و فهرست مشمولان یارانه برداشته شود کما اینکه روزنامه نزدیک به دولت، همشهری نیز از احتمال حذف یارانه برخی از افرادی که در دهکهای بالا قرار دارند، با تغییر شیوه طبقه ندی از دهک به صدک خبر داده است.
سخنگوی دولت گفت: یارانه نه افزایش می یابد نه شیوه پرداخت آن تغییر می کند و تنها شیوه دهک بندی به صدک بندی ارتقا می یابد.
مبلغ یارانههای نقدی افزایش مییابد؟
علی بهادری جهرمی افزود: به جای اینکه از نظر مالی در ده دهک باشد، هر دهک به ده دهک تقسیم میشود و اینگونه به صورت دقیق و به صورت صدک تقسیم می شود.
دهکبندی خانوارها در حال تغییر به صدک بندی افراد است؛ کلیت این کار برای تحلیل دقیقتر و معقولتر کردن عدالت انجام میشود و ربطی به قطع یارانهها ندارد؛ اما کسانی که با ازمون وسع جدید به صدک های بالا و غیرمشمول وارد میشوند، یارانه آنها قطع می شود.
با تغییر ساختار دستهبندی خانوارها، جامعه بهجای تقسیم شدن به ۱۰ دهک ۱۰ درصدی، افراد جامعه به ۱۰۰ صدک یکدرصدی تبدیل خواهند شد. با این کار، جایگاه اقتصادی افراد و بهتبع آنها خانوارها بهطور دقیقتر و عادلانهتر مشخص خواهد شد و سیاستگذار میتواند عادلانهتر برای اجرای سیاستهای حمایتی وارد عمل شود.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی میخواهد ظرف یک ماه، صدکبندی افراد را جایگزین دهکبندی خانوارها کند. معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، میگوید: این کار برای تحلیل دقیقتر، اطلاعرسانی مؤثرتر و عدالت معقولتر انجام میشود و به الزامی که قانون برای حذف یارانه پردرآمدها ایجاد کرده است، ارتباطی ندارد./خبرآنلاین
صدک بندی چیست؟
در شرایط فعلی، کل خانوارهای ایرانی به ۱۰ دهک تقسیم شدهاند و بهواسطه متغیر بودن اندازه (بُعد) خانوارها، هر دهک تقریباً ۱۰ درصد جمعیت کشور را در برمیگیرد؛ اما در صدک بندی، دیگر خانوار ملاک نیست و افراد دستهبندی میشوند و کل جمعیت کشور به ۱۰۰ صدک که هر یک دقیقاً یک درصد جمعیت کشور را دربرمیگیرد، تقسیم خواهند شد.
معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با بیان اینکه صدک بندی، یک روش دقیقتر برای تحلیل و اطلاعرسانی مؤثر است، گفت: ما مبنای دستهبندی جمعیت را تغییر میدهیم تا عدالت معقولتری اعمال شود؛ اما صدکبندی جای تحلیل و داده را نمیگیرد و همچنان دستهبندی افراد بر مبنای اطلاعات و آزمون وسع انجام خواهد شد.
یارانه دهک ششم و هفتم، ۱۲۰ هزار تومان افزایش یافت
علیرضا عسگریان افزود: نکته اصلی برای دستهبندیهای اجتماعی بر اساس آزمون وسع، اطلاعات دقیق، جامع و مانع است و در هیچ جای جهان این تقسیمبندیها با دقت ۱۰۰ درصدی انجام نمیشود؛ چراکه اطلاعات کاملاً دقیق، جامع و مانع نیست.
دستهبندی ایرانیان با هوش مصنوعی
سالهاست که پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان راهاندازی و تجهیز شده و اکنون بخش قابلتوجهی از اطلاعات افراد در این بانک وجود دارد که به سیاستگذار اجازه میدهد برای اجرای سیاستهای حمایتی، دستهبندی خاص و موردنظر خود را به بهترین وجه ممکن ایجاد کند.
معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با اشاره به اینکه صدکبندی افراد طبق اطلاعات این پایگاه انجام میشود، گفت: این اطلاعات با هوش مصنوعی تحلیل میشود و برای هر اطلاعاتی هم وزن خاصی برای اثرگذاری تعیین شده است که یک داده بیش از حد روی آزمون وسع اثر نگذارد؛ بهعنوانمثال، در حوزه مالی، همه تراکنشها فرد اعم از شاپرک، ساتنا، پایا، بورس، سود بانکی و … تحلیل میشود اما هرکدام از اینها وزن خاصی دارد که به مشخص شدن چارچوب درآمد و هزینه فرد کمک میکند.
اصلاح نتایج هوش مصنوعی با تحلیل اجتماعی
نکته قابلتوجهی که معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی میگوید، این است که بعد از مشخص شدن نتایج هوش مصنوعی در آزمون وسع افراد، این نتایج با تحلیل اجتماعی سنجیده میشود و این عامل در آزمون وسع اثرگذار است؛ بهعنوانمثال، فردی که در آزمون وسع بهواسطه درآمد و داراییهای زیاد، در صدکهای بالا جای گرفته، اگر خود یا خانواده او دارای معلولین یا بیماری خاص باشد، آزمون وسع او تغییر میکند؛ چراکه این عامل بهشدت روی معیشت او و خانوار اثرگذار است.
مشکل آزمون وسع با حوزه ملک
نکته دیگری که در مورد آزمون وسع افراد و خانوارها بر اساس اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان وجود دارد، این است که اطلاعات حوزه املاک در کشور جامعیت لازم را ندارد و بر همین اساس در آزمون وسع، میزان اثرگذاری املاک در حدی تعریف شده که لزوما قادر به عادلانهسازی آزمون نیست؛ بهعنوانمثال، املاک قولنامهای و املاک قدیمی فاقد سند رسمی، باوجوداینکه میتوانند دارایی مهمی برای افراد باشند، در آزمون وسع وزن لازم را ندارد و همین مسئله دقت و عدالت آزمون را کاهش میدهد.
عسگریان با اشاره به اینکه تمرکز آزمون وسع بر تحلیل دادههای سالم و پاک است، میافزاید: تلاش تحلیلها این است که رابطه واقعی درآمد و هزینه افراد را مشخص کند و تا اینجای کار نتایج خوب بوده است.
به گفته او، در آخرین آزمون وسع سال گذشته، ۷۰ درصد مددجویان نهادهای حمایتی در سه دهک اول حضور داشتند و با آزمون وسع بر اساس اطلاعات جدید، این رقم به ۹۰ درصد میرسد که بسیار قابلتوجه است.
تأثیر صدکبندی روی یارانه
از ابتدای هدفمندی یارانهها، قانون دولت را مکلف به قطع یارانه پردرآمدها کرده بود و باید یارانه دهکهای ۸، ۹ و ۱۰ را قطع میکرد؛ اما در هیچ دورهای این تکلیف بهطور کامل اجرا نشد.
در جریان صدکبندی نیز آنگونه که معاون وزیر کار میگوید: قرار نیست این قانون اجرا شود و یارانه کسی به خاطر این الزام قانونی حذف نمیشود؛ اما بهواسطه بالا رفتن دقت آزمون وسع با اطلاعات جدید، خانوارها با دقت بسیار بالاتری دستهبندی میشوند و خانوارهایی که شرایط نزدیک به هم دارند و مثلاً قبلاً در دو دهک ۷ و ۸ قرار میگرفتند؛ این بار با واقعیت ملموستری دستهبندی میشوند و مثلاً در صدکهای ۷۹ و ۸۱ قرار میگیرند./همشهری
نکته قابلتوجه در صدکبندی این است که چنانچه یارانه بگیران فعلی در ۱۰ صدک بالا که مشمول یارانه نیستند، قرار بگیرند، یارانه آنها قطع خواهد شد و در عوض کسانی که قبلاً یارانه نمیگرفتند، اگر با صدک بندی جزو ۹۰ صدک پایین درآمدی قرار گرفتند مشمول دریافت یارانه خواهند شد.
پایان/*
اندیشه معاصر را در روبیکا دنبال کنید.
